Γιώργος Σ.
Με λένε Γιώργο Σ. και ξεκίνησα την καριέρα μου στις φυλακές Αυλώνα 18,5 ετών. Ήταν ένα πανεπιστήμιο κακοποιών· τι ναρκωτικά, τι σιδεριές, τι μαχαιριές... Μετά πήγα στις φυλακές Ναυπλίου, όπου οι υπάλληλοι περνούσαν την πρέζα αέρα μέσα. Έχω πολύ θυμό μέσα μου γι’ αυτό το σωφρονιστικό σύστημα…
Νίκος Μανιός
Η Πρωτοβουλία αυτή που έχουμε ξεκινήσει παρ’ όλες τις δυσκολίες που έχει για να λειτουργήσει έτσι ανοιχτά και αυτόνομα, όπως λειτουργεί έξω από οργανωμένα πλαίσια, έχει αρχίσει και αποδίδει κάποιους καρπούς. Είναι αρκετοί οι συνάνθρωποί μας, οι σύντροφοί μας, οι συμπολίτες μας που ευαισθητοποιούνται γύρω από αυτό το ζήτημα.
Πριν πω δυο κουβέντες για την αίσθηση που έχουμε εμείς για το τι συμβαίνει σήμερα στις φυλακές θέλω να χαιρετίσω το γεγονός ότι είμαστε σε μία αίθουσα του πανεπιστημίου μιας σχολής που είναι υπό κατάληψη. Θέλω να χαιρετίσω τον αγώνα των φοιτητών και δεν θα ήταν υπερβολή ότι το αισθάνομαι τόσο κοντά μου, σαν να ήταν χτες που εγώ ήμουν φοιτητής ας έχουν περάσει 40 και πλέον χρόνια.
Στη σημερινή μας εκδήλωση έχουμε την μεγάλη ευκαιρία να ακούσουμε ανθρώπους που έχουν ζήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, σε διάφορες φυλακές της χώρας και για πολλούς διαφορετικούς λόγους ο καθένας. Οι συνθήκες των φυλακών όπως τις βιώνουν, όπως τις μαθαίνουμε από τις επικοινωνίες που έχουμε από τους κρατούμενους, έχει περάσει κάθε όριο που αντέχει κριτική. Είναι κάτι μεταξύ Σπιναλόγκας και Καιάδα. Θα μου πείτε ότι σε μία τόσο έντονα ταξική κοινωνία που ζούμε τί άλλες φυλακές θα είχαμε. Διότι η ταξικότητα της κοινωνίας μεταφέρεται και μέσα στη φυλακή, μόνο που εκεί τα πράγματα είναι πολύ πιο σκληρά και πιο οδυνηρά από ότι είναι έξω από τη φυλακή....
Λάζαρος Πετρομελίδης
Ευχαριστώ τον κ. Μανιό. Όπως είπε είμαι αντιρρησίας συνείδησης. Ξέρετε ίσως ότι οι περισσότεροι άνθρωποι οι οποίοι δεν θέλουν να πάνε στρατό είτε παλεύουν για την κατάργηση του στρατού για την ολική άρνηση είτε παλεύουν για μία εναλλακτική υπηρεσία ισότιμη με του στρατού...αυτά είναι εγκλήματα στην Ελλάδα, ήταν κακουργήματα μέχρι πριν από λίγα χρόνια. Αυτή ακριβώς η συνειδησιακή μου επιλογή με έφερε κάποια στιγμή απέναντι με έναν χουντικό Εισαγγελέα στο ναυτοδικείο Πειραιά. Και λέω με έναν χουντικό Εισαγγελέα γιατί στο τέλος της αγόρευσής του αφού πρότεινε αυτά που πρότεινε κατέληξε λέγοντας ότι «σας δώσαμε κ. Πετρομελίδη την ευκαιρία να ανανήψετε, δεν το κάνατε, οπότε για σας προτείνω αυτή τη στιγμή 4 χρόνια φυλάκισης». Ουσιαστικά αυτή ήταν η εμπειρία μου, η εμπειρία της στρατιωτικής φυλακής στη Κόρινθο. Ήταν η εποχή που είχε κλείσει ο Αυλώνας και οι φαντάροι που ήταν εκεί είχαν κατέβει στην Κόρινθο. Ήταν μία μικρή φυλακή, μιλάμε για τριάντα περίπου ανθρώπους, αλλά το πρώτο πράγμα που νιώθεις μπαίνοντας μέσα είναι η αίσθηση της στέρησης της ελευθερίας. Για όσους δεν το έχουν βιώσει δεν είναι εύκολο να το νιώσουν. Όταν, όμως, είσαι σε έναν κλειστό χώρο, εγώ έφτασα απόγευμα στην Κόρινθο γιατί η δίκη μου είχε κρατήσει πολύ, μπαίνεις σε έναν κλειστό χώρο και βλέπεις ένα μυρμήγκι να ανεβαίνει το φράχτη, να ανεβαίνει τον τοίχο και βγαίνει έξω και εσύ δεν μπορείς να το κάνεις και κάθεσαι και το κοιτάς συνειδητοποιείς πόσο αδύναμος είσαι και τι ακριβώς είναι αυτό που στερείσαι.
Δεν θα μιλήσω πολύ γιατί ο χρόνος είναι λίγος. Πολλά πράγματα που είδα στην Κόρινθο σε αυτούς τους 2,5 μήνες που έμεινα την εξουσία του αρχιφύλακα, και είπα ότι είναι ανίσχυρη φυλακή αλλά η εξουσία του αρχιφύλακα είναι εξουσία του αρχιφύλακα, μπορούσε να μπει στο κελί σου ότι ώρα ήθελε, να σε υποχρεώσει να κοιμάσαι με ανοιχτά τα φώτα. Είδα ατελείωτο άδειο χρόνο. Μιλάω για μία φυλακή που το 80% των ανθρώπων ήταν 20 χρονών φαντάροι. Νέα παιδιά που πήγαν να κάνουν τη θητεία τους και για κάποιο λόγο –κυρίως για κλοπές ή για ναρκωτικά- βρέθηκαν στη φυλακή. Ατελείωτο άδειο χρόνο, λοιπόν. Μας είχαν 8-8 ½ ώρες έξω από το θάλαμο –είχε θαλάμους στην Κόρινθο τότε, τώρα έχει κελιά- και 16 ώρες μέσα. Δεν ξέρω αν μπορείτε να φανταστείτε πως είναι να περνάς 16 ώρες σε ένα κλειστό δωμάτιο χωρίς να μπορείς να βγεις έξω με ανθρώπους που δεν τους έχεις γνωρίσει και που πολλά σε ενώνουν αλλά και πολλά σε χωρίζουν.
Ένα απαραίτητο συστατικό για να καταπολεμηθεί αυτός ο άδειος χρόνος ήταν οι τελετουργίες. Η σημαντικότερη τελετουργία στη φυλακή της Κορίνθου ήταν κάθε Σάββατο που πλέναμε τους θαλάμους. Το περίμενε όλη η φυλακή, γιατί θα ήταν κάτι το οποίο έσπαγε την καθημερινότητα. Η τελετουργία του μεσημεριανού φαγητού, του βραδινού φαγητού, της απογευματινής εξόδου και βέβαια το βράδυ μια άλλη τελετουργία όταν είχαμε κλειστεί μέσα πια, η οποία ξεκινούσε από τη σεξουαλική στέρηση, γιατί καταλαβαίνετε πως είναι να βάζεις έναν εικοσάχρονο μέσα στη φυλακή για μήνες –κάποιοι ήταν για χρόνια εκεί γιατί μπορεί να ήταν φαντάροι αλλά είχαμε και βαριά αδικήματα, είχαμε τρεις φόνους και ένα παλικάρι που είχε καταδικαστεί σε ισόβια και περίμενε την έφεσή του- όπου δεν ξέρω πως θα το λάβετε εγώ θα το πω πάντως όλη η φυλακή πέρναγε από την τουαλέτα βάζοντας FILMNET το βράδυ μετά τη μία για να μπορέσουν τα παιδιά να αυνανιστούν.
Αυτό που μου έμεινε πιο πολύ από όλα σε αυτή τη μικρή εμπειρία ήταν η παντελής έλλειψη κάθε πρόνοιας και κάθε υποστήριξης για μετά. Το πρώτο πράγμα που έκανα όταν βρέθηκα στην Κόρινθο ήταν να ζητήσω να δω κοινωνικό λειτουργό, επειδή δούλευα στους χώρους αυτούς. Ξαφνιάστηκαν όλοι, ξαφνιάστηκε ο αρχιφύλακας, ξαφνιάστηκαν οι φύλακες. Πήγα τη δεύτερη μέρα και ρώτησα τί είναι ακριβώς αυτό που δίνεται και ποια είναι η πρόνοια που δίνει η φυλακή στα παιδιά αυτά μετά. Τα παιδιά αυτά θα τελείωναν, θα ξαναπήγαιναν στρατό. Αρκετά από αυτά τα παιδιά δεν ήξεραν να γράφουν, δεν ήξεραν να διαβάζουν, σχεδόν κανένα δεν είχε κάποιο επάγγελμα άρα λοιπόν ο χρόνος της φυλάκισης θα μπορούσε να λειτουργήσει διαφορετικά. Η κοινωνική λειτουργός με κοίταξε λες και κατέβηκα από τον Άρη. Μου έδειξε μία βιβλιοθήκη, η οποία ήταν γεμάτη χριστιανικά βιβλία και λειτουργούσε ως δανειστική βιβλιοθήκη. Δάνειζαν το προς τη νίκη ας πούμε και τη ζωή του Χριστού. Όταν της είπα ότι «εδώ είναι 10 παιδιά, τα οποία δεν ξέρουν να διαβάζουν, δεν μπορεί να γίνει ένα μάθημα ελληνικής γλώσσας;» δεν ξέρω πως της έκατσε αλλά μετά από 2 μέρες με φώναξε ο διευθυντής και μου είπε «κοίταξε παιδί μου εδώ είναι μία μικρή φυλακή, ήσυχη φυλακή, καλά πάει μην ανακατεύουμε κάποια πράγματα». Λέω «κ. Διευθυντά η δουλειά μου είναι αυτή και το βλέπω». Δεν υπάρχει παραμικρή πρόνοια για το τι θα γίνουν μετά οι άνθρωποι αυτοί.
Η φυλακή, η μικρή μου εμπειρία μου έμαθε ότι είναι μία αποθήκη ανθρώπων. Κάποια στιγμή αυτό που ονομάζουμε, ή τέλος πάντων όσοι το δεχόμαστε ως κοινωνία σε ρίχνει εκεί δεν ασχολείται κανείς μαζί σου και αν τους ενοχλείς σε ενοχλούν, αν δεν τους ενοχλείς δεν σε ενοχλούν, δεν ασχολείται όμως κανείς μαζί σου και δεν τους ενδιαφέρει για το τι θα γίνει μετά. Δεν έκατσα πολύ αλλά μου πήρε λίγο χρόνο να το διαχειριστώ μετά όταν βγήκα και είχα πει τότε στον εαυτό μου ότι αν κάποια στιγμή γίνει μία προσπάθεια να αλλάξει κάτι μέσα στις φυλακές θα είμαι αυτός που θα τη βοηθήσω. Ευχαριστώ.
Νίκος Μανιός
Στη συνέχεια θα δώσω το λόγο στον Νίκο τον Κοβάνη έναν άνθρωπο που έσπασε τα δεσμά της εξάρτησης, ο οποίος και αυτός έχει εμπειρία από τις φυλακές.
Νίκος Κοβάνης
Κατ’ αρχήν δεν ξέρω πως να ξεκινήσω με την αμηχανία που νιώθω απέναντί σας. Είναι η πρώτη φορά που θα μιλήσω σε τόσο κόσμο. Θα ήθελα να αναφερθώ χωρίς τυμπανοκρουσία ή δογματισμό ή επειδή πέρασα την φυλακή και γνωρίζω και ηθικολογίες και τέτοια πράγματα.
Ξεκίνησα την εμπειρία μου με τις φυλακές το 1990, η πρώτη φορά. Ολοκληρωτικά το διάστημα που έχω εκτίσει είναι γύρω στα 4 ½ χρόνια σε διάφορες σωφρονιστικές αποθήκες που έχει το κράτος. Στη φυλακή μπήκα 17 χρονών. Το αδίκημα δεν νομίζω ότι πλέον φυλακίζεται. Απλές κλοπές. Οδηγήθηκα στην κρατική φυλακή στη Λάρισα. Τότε και στο ήδη νομικό τους καθεστώς στο Υπουργείο Δικαιοσύνης ανήλικα για τις φυλακές Λαρίσης δεν υπήρχαν. Μετά την εξέγερση το ’91 καταργηθήκαν όταν αυτά βγήκαν στη δημοσιότητα. Έτσι ξεκίνησε εμένα η επαφή με αυτό τον κλειστό κόσμο των φυλακών. Το πρώτο αίσθημα που μπαίνω μέσα στη φυλακή έχει να κάνει καθαρά με τη καταστολή του συναισθήματος. Δηλαδή να νιώσω την τιμωρία είτε από τους σωφρονιστικούς υπάλληλους που είτε με τον τρόπο τους τον εξουσιαστικό καθαρά να ασκήσουν οποιαδήποτε επιβολή θέλουν απέναντι στους κρατούμενους. Εγώ έμπλεξα να μπω και να στερηθώ την ελευθερία μου. Το να συμβιώνω σε ένα κελί με τρία άτομα και εκεί που θα χέζω να είναι ανοιχτά και να μην μπορώ να αναπνεύσω αυτό το δικαιούμαι; Και όταν μιλάς μέσα στη φυλακή τελικά που θα πας να μιλήσεις; Στον εαυτό σου που προσπαθεί ο ίδιος ο μηχανισμός της φυλακής να σου τον περιορίζει και να αυτοεγκλωβίζεσαι ή προσπαθεί με άλλους ανθρώπους να διοχετεύσεις αυτό.
Η ιατρική φροντίδα παράδειγμα που ήμουν και για 15 χρόνια εξαρτημένος αυτό που πήρα εγώ από τη φυλακή το πλούσιο, και το λέω ειρωνικά, το πλούσιο όπλο είναι μόλις βγω να έχω ανοιχτές πόρτες είτε για να διακινήσω είτε για να βρω εύκολα ναρκωτικά. Με τον οποιοδήποτε σεβασμό που μπορεί να έχει οποιοσδήποτε που βγαίνει από την αποθήκη ψυχών είναι να βγαίνεις και να έχεις περισσότερες γνωριμίες. Αυτό για μένα λειτούργησε καταλυτικά για την μετέπειτα πορεία μου στην εξάρτηση.
Στα 17 μου, μου γεννήθηκε ένα μίσος και μία αποστροφή για όλη την κοινωνία. Δεν φταίει αποκλειστικά μόνο η φυλακή αλλά οι συνθήκες που σε οδηγούν μέσα να θες να αντιδράσεις μέσα στην ίδια τη φυλακή σου. Αυτό δεν το δέχεται το σωφρονιστικό σύστημα και έτσι φορτώθηκα με τα πειθαρχικά όπου δεν είχα τη δυνατότητα να πάρω αμέσως παροχή αδειών που το δικαιούσαι γιατί η κατάσταση που βιώνεις μέσα είναι τραγική είναι αυτοκαταστροφή της αξιοπρέπειάς σου. Θες να κοιμηθείς λίγο σαν άνθρωπος και εκεί μέσα θα σε κάνουν να βιώσεις ότι δεν έχεις το δικαίωμα. Ή θα ενσωματωθείς μέσα στη λειτουργία της παρανομίας, εγώ ήμουν δεν με τιμάει αυτό, αλλά έχω κάνει μία προσπάθεια εδώ και 5,5 χρόνια εκτός από το να απεξαρτηθώ εκτός από το να μην έχω εκκρεμότητες με την κρατική κατασταλτική μηχανή θέλω να παλέψω όχι μόνο για μένα για να απενοχοποιήσω τον εαυτό μου ή να ρίξω τις ευθύνες στην κοινωνία, αλλά το ίδιο το σύστημα ακριβώς που γεννάει και την παράγει. Εγώ ένιωσα επί 15 χρόνια ένας πολύ παραγωγικός ενεργητικός κρατικός μηχανισμός. Και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα που μέσα μου φιλτραρίστηκε η θυματοποίηση. Βγαίνοντας δεν υπάρχει τίποτα. Ποια κοινωνική επανένταξη για τους ανθρώπους που βγαίνουν από τη φυλακή; Ποια ευαισθησία υπάρχει για αυτούς τους ανθρώπους;
Υπάρχει ας πούμε ένας οργανισμός χριστιανικών εθίμων όπου αν δεν έχεις αυτό το χριστιανικό έθιμο σε απομονώνει και σε διώχνει ο ίδιος ο οργανισμός που είναι χαρακτηριστικά ο Ονήσιμος. Υπάρχει εμπειρία που χαρακτηριστικά μας είπαν ότι θα πρέπει να έχουμε αυτό τη συγκαταβατική και συναινετική συμπεριφορά αλλιώς δεν μπορούμε να σας βοηθήσουμε.
Η μεγαλύτερη ταπείνωση που ένιωσα είναι όταν παίρνεις άδειες μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα σαν κρατούμενος όταν παίρνεις την άδεια και γυρνάς στη φυλακή σε βάζουν, με βάλαν μάλλον να αφοδεύσω για να ξαναμπώ στο κατάστημα μην τυχόν έχω περάσει ναρκωτικά. Αυτό σε ποιο νομικό πλαίσιο υπάρχει; Σε ποιο καταστατικό ποιου σωφρονιστικού καταστήματος υπάρχει; Σε ποιο Υπουργείο υπάρχει; Εγώ το ένιωσα τιμωρία που πήρα 5 μέρες άδεια να πάω να δω τους δικούς μου. Γυρνώντας να σε κάνουν να αισθανθείς πάλι ένοχος και ακόμα πιο χαμηλά. Αυτά σίγουρα δεν μπορούν να βγουν προς τα έξω γιατί είναι ένα θέμα που δεν πολύ πουλάει μέσα από τα ΜΜΕ τους. Όπως δεν βγαίνουν και οι μεταγωγές που γίνονται μέσα στη νύχτα. Έτσι και μιλήσεις μέσα στη φυλακή το πρώτο πράγμα που θα πάθεις είναι να βρεθείς σε άλλη φυλακή. Αυτό σου αφήνει το αίσθημα του στιγματισμού, του κοινωνικού ρατσισμού.
Θα μου πει ένας ότι ένας πρώην χρήστης και ένας πρώην κρατούμενος είναι εν δυνάμει αναξιόπιστος όταν βγαίνει έξω στις κοινωνικές δομές. Όταν μέσα στα δικαστήρια πηγαίνω και δεν αναγνωρίζουν τίποτα. Εγώ προσωπικά και από δημόσιο πρόγραμμα απεξάρτησης που επέλεξα να κάνω τη θεραπευτική μου δραστηριότητα στα δικαστήρια πλήρωσα και ακόμα χρεωμένος είμαι. Ποια επανένταξη και κοινωνική δομή; Μήπως τελικά με θέλουν να είμαι περισσότερο παραγωγικός σε αυτή τη κατάσταση; Να συνεχίσω δηλαδή τον παράνομο τρόπο ζωής. Θα μου φέρει κάποια οικονομικά οφέλη.
Τελικά η φυλακή δεν είναι κάτι άλλο μια μικρογραφία της ίδιας της κοινωνίας. Ο δυνατός να φάει τον πιο ανίσχυρο. Ποια στοιχεία αλληλεγγύης μέσα στη φυλακής; Άμα κάποιος το παλέψει θα περιθωριοποιηθεί από τους άλλους που έχουν νταραβέρι. Δεν ξεχνώ το ’94 που ήμουν στις κρατικές φυλακές Κορυδαλλού που η εισαγωγή των ναρκωτικών δεν είχε να κάνει με απλές τακτικές. Είχε να κάνει χαρακτηριστικά και με τον κύριο αστυφύλακα κ. Κοντάκη όπου και καλά τον πιάσανε αλλά εγώ έχω μάθει ότι είναι σε κάποιο άλλο σωφρονιστικό ίδρυμα. Τώρα είναι πάλι η ίδια οικογένεια γιατί είναι πολύ μεγάλη αυτή η φαμίλια η οικογένεια φυλάκων, αστυνομικών, δικαστών και όλων όσων σιωπούν είναι μεγάλη φαμίλια και πολύ παραγωγική.
Δεν είμαι σίγουρος πάρα πολύ το πόσο μπορεί να μεταρρυθμιστούν τα πράγματα μέσα στη φυλακή και να εξανθρωπιστούν αν εγώ ο ίδιος δεν ξεκινήσω πρώτα με τον εαυτό μου και μετά να κοιτάω και τους άλλους γύρω μου και για αυτό προσπαθώ να συμμετέχω σε τέτοιες εκδηλώσεις και συζητήσεις. Ή έχοντας επειδή το βίωμα μπορεί να με προφυλάσσει από κάποια πράγματα που γίνονται στην κοινωνία. Αλλά σαν άνθρωπο δεν με απενοχοποιεί και στη σκλαβιά που έχει μέσα η φυλακή σήμερα. Ευχαριστώ.
Νίκος Μανιός
Δεν θέλω να παρασύρομαι από αυτά που ακούω. Νομίζω ότι όλοι όσοι είναι σήμερα εδώ αισθάνονται την επικοινωνία και την ανάγκη να εκφράσουν την αγάπη τους σε κάθε έναν από αυτούς που θα μιλήσουν και σε αυτούς που δεν θα μιλήσουν οπότε το χειροκρότημα το εκλαμβάνουμε σαν μία τέτοια εκδήλωση και είναι αποδεκτό. Δεν είναι χειροκρότημα επευφημίας. Κρατιέμαι πάρα πολύ να μην μπω στον πειρασμό να σχολιάζω αυτά τα καταπληκτικά, τα τραγικά πράγματα που ακούμε γιατί πρέπει να δώσω το λόγο και στους επόμενους. Θα ήθελα τώρα να δώσω το λόγο στον Γιώργο τον Καλαϊτζίδη τον πολιτικό κρατούμενο. Ο χώρος δεν είναι πολύς εδώ πάνω οπότε αλλάζουμε θέσεις και βάρδιες.
Γιώργος Καλαϊτζίδης
Καλησπέρα θα ξεκινήσω από την παρέμβαση που έγινε πριν. Υπάρχει ένα θέμα με τους τοξικομανείς στις φυλακές. Στατιστικά είναι το 63% οι τοξικομανείς στις φυλακές. Πρακτικά πολύ περισσότερο δηλαδή για τους 10 κρατούμενους περίπου οι 8 έχουν σχέση με τα ναρκωτικά. Δυο είναι τα κυρίαρχα προβλήματα των τοξικομανών. Δεν αναγνωρίζεται το χαρτί της τοξικομανίας δηλαδή ότι οι άνθρωποι είναι άρρωστοι. Και επειδή δεν αναγνωρίζεται αυτό το χαρτί τρώνε βαρύτατες ποινές ως έμποροι και το δεύτερο, εκτός ότι δεν αναγνωρίζεται το χαρτί της τοξικομανίας, είναι ότι στην ουσία αυτοί οι άνθρωποι που έχουν μπει για εμπόριο, υποτίθεται, ναρκωτικών μέσα στη φυλακή και αφιδώς τα ναρκωτικά μοιράζονται από την ίδια την υπηρεσία, διότι τα φάρμακα τα οποία μοιράζονται είναι ναρκωτικά. Το πρόβλημα δηλαδή αυτή τη στιγμή, και το κυρίαρχο αίτημα των τοξικομανών που είναι ο κυρίαρχος πληθυσμός της φυλακής, είναι τα λεγόμενα 4/5 δηλαδή είναι καλύτερο να σκοτώσεις παρά να «εμπορευθείς» ναρκωτικά. Αυτό για τους τοξικομανείς, οι οποίοι εκτός των άλλων δεν έχουν και τις υπηρεσίες απεξάρτησης μέσα στις φυλακές. Αλλά το χαρτί της τοξικομανίας είναι πολύ μεγάλο θέμα διότι δεν αναγνωρίζεται και τα παιδιά που μπήκαν με τον α-β τρόπο σε αυτή τη διαδικασία να τρώνε ποινές ως έμποροι.
Τέσσερεις είναι οι παράμετροι όταν μιλάς για τις φυλακές. Η μία είναι η φυλακή ως θεσμός, δηλαδή ως η πιο εγκληματική και απάνθρωπη ιδέα που έχει βγει από τον ανθρώπινο εγκέφαλο, το δεύτερο είναι οι συνθήκες μέσα στις φυλακές και το πως τις βιώνουν οι 10.000 κρατούμενοι μέσα στη φυλακή, το τρίτο είναι οι αγωνιστικές κινητοποιήσεις, εξεγέρσεις, τάσεις, αποχές που έχουν γίνει μέσα στις φυλακές πολλά χρόνια τώρα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και το τέταρτο είναι το δικαστικό δηλαδή πως οδηγούνται όλες αυτές οι φουρνιές ανθρώπων από το καθεστώς της προφυλάκισης μέσα στις φυλακές.
Είναι ένα ζήτημα για το κίνημα. Έχει τεθεί το κατά πόσο θα μιλήσεις για συνθήκες, κάτι που είναι πιο ρεφορμιστικό ας το πούμε, ή το κατά πόσο θα στοχεύσεις το τελικό αποτέλεσμα που είναι η κατάργηση της φυλακής. Βέβαια μιλάμε για έναν ουτοπικό στόχο ο οποίος αν επιτευχθεί θα επιτευχθεί πολύ μακριά από τώρα και είναι δεδομένο ότι μέχρι τότε πρέπει να μιλήσουμε για τις συνθήκες και να παλέψουμε για τη βελτίωσή τους μέσα στις φυλακές. Από εκεί και πέρα είναι και οι αγωνιστικές κινητοποιήσεις που γίνονται μέσα στις φυλακές, οι οποίες στις περισσότερες περιπτώσεις δεν δημοσιοποιούνται ούτε από τα ΜΜΕ ούτε από τις εφημερίδες. Πράγματα που κάνουν οι κρατούμενοι μέσα, αγωνιστικές κινητοποιήσεις οι οποίες δεν παίρνουν το φως της δημοσιότητας.
Το δικαστικό είναι ένα άλλο θέμα που μας αφορά διότι είναι άμεσα συνδεδεμένο με τον αριθμό των κρατουμένων. Δηλαδή ο υπερπληθυσμός αυτή τη στιγμή παράγεται από την προφυλάκιση. Όπως επίσης και άλλοι παράμετροι, οι οποίες είναι και στα αιτήματα που είχαμε βγάλει τότε όταν καήκαν οι άνθρωποι.
Για να ξεκινήσω έχω κάνει δυο φυλακές, στον Κορυδαλλό και στα Γιάννενα. Θεωρώ ότι ήταν πέρασμα αυτό που έκανα ο 1 ½ χρόνος φυλακής που έκανα για μένα δεν ήταν πολύ. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν φάει ισόβια και έχουν εκτίσει πολλά χρόνια. Από αυτό το πέρασμα μπορώ να πω τα συγκεκριμένα όσον αφορά για τον Κορυδαλλό.
Ο Κορυδαλλός έχει το κυρίαρχο πρόβλημα που έχουν οι περισσότερες φυλακές στην Ελλάδα, ο υπερπληθυσμός. 2.000 κρατούμενοι ενώ αναλογούν περίπου 500. Δηλαδή αν αντιστοιχούν κάποια τετραγωνικά μέτρα που υποτίθεται ότι αντιστοιχούν σε κάθε κρατούμενο 4 άνθρωποι σε ένα κελί, πολύ άθλιες συνθήκες υγιεινής, καμία ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, καταστολή όταν πρόκειται για αγωνιστική κινητοποίηση των κρατουμένων.
Σε αυτό το σημείο να κάνω μία παρένθεση για τη φωτιά που είχε κάψει ζωντανούς τους 4 κρατούμενους στη Δ80. Οι περισσότεροι από εδώ πέρα ίσως ξέρετε τις λεπτομέρειες θα τις πω για άλλη μία φορά. Εκείνο το βράδυ για κάποιο αδιευκρίνιστο λόγο είχε πάρει φωτιά το κελί 80 στη Δ πτέρυγα, όπου ενώ η φωτιά ήταν εμφανής σε όλη τη φυλακή, δηλαδή και εμείς στην Α βλέπαμε τους καπνούς, υπήρξε καθυστέρηση 50΄ ώστε να ανοιχτεί το κελί από τους υπεύθυνους με άμεσο αποτέλεσμα να καούν 3 κρατούμενοι και ο ένας να πεθάνει λίγο μετά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα όταν απεγκλωβιστήκαν οι κρατούμενοι, οι οποίοι ήταν γαντζωμένοι στο παράθυρο και καμένοι τους βγάλαν οι κρατούμενοι. Ήταν σε τέτοιο βαθμό καμένοι, όταν άνοιξε η πόρτα ο ένας ήταν ακόμα ζωντανός, ήταν γαντζωμένος στα κάγκελα μαυρισμένος, είχε καεί ολοκληρωτικά και γύρισε λίγο το κεφάλι του είδε αυτούς που μπήκαν και έβγαλε την τελευταία του πνοή. Τα κομμάτια από τις σάρκες τους πέφταν πάνω σε αυτούς που μετέφεραν τα πτώματα. Εκεί πέρα ήταν ένας αρχιφύλακας, ο οποίος είναι υπεύθυνος για να ακούει τα παράπονα των κρατουμένων στην Α –προσέξτε τώρα ποια είναι η θεσμική του θέση. Πέφτει ένα κομμάτι κρέατος από το πτώμα στο παντελόνι του και ο άνθρωπος λέει «γαμώτο μου λερώθηκε το παντελόνι». Αυτή ήταν η λέξη του υπεύθυνου για να ακούει τα προβλήματα των κρατουμένων. Δηλαδή βλέπετε ποιοι καταλαμβάνουν σε επίπεδο προσωπικού τις θέσεις μέσα στη φυλακή. Εννοείται ότι αμέσως στη Δ έγινε άμεση κινητοποίηση, έγινε στάση αρνήθηκαν να μπουν οι κρατούμενοι μέσα στα κελιά και φυσικά για λόγους αλληλεγγύης δεν μπορούσαμε παρά να κάνουμε το ίδιο στις υπόλοιπες πτέρυγες. Εδώ μπαίνει και ο ρόλος του πολιτικού κρατούμενου, ο οποίος σε καμία περίπτωση δεν διαχωρίζεται από τον ποινικό, βιώνουν ακριβώς τα ίδια πράγματα αλλά είναι χρέος του πολιτικού κρατούμενου από τη στιγμή που θα οδηγηθεί στη φυλακή να συνεχίσει τη δράση και τον αγώνα του όπως έκανε όταν ήταν έξω. Το μόνο που αλλάζει είναι ο τόπος της δράσης του. Δεν αλλάζει τίποτε άλλο. Φυσικά βιώνεται λίγο διαφορετικά από τον πολιτικό κρατούμενο η φυλακή. Σε καμία περίπτωση η καταστολή, η φυλάκιση, η ποινή και όλη η ταλαιπωρία δεν λειτουργεί κατασταλτικά στο να μη συνεχίσει ο αναρχικός και οποιοσδήποτε άλλος πολιτικός κρατούμενος τη δράση του. Λειτουργεί νομίζω, ένα σαν γέμισμα μπαταρίας για τον πολιτικό κρατούμενο γιατί βιώνει όλα αυτά τα οποία πίστευε τόσα χρόνια και στο δικαστικό μέρος και σε επίπεδο συνθηκών και σε επίπεδο φυλακής και όλα.
Στο κάλεσμά μας των αναρχικών που βρισκόμασταν στην Α πτέρυγα ανταποκρίθηκε όλη η φυλακή. Είναι τότε που βγάλαμε και αυτά τα 12 αιτήματα από τα οποία, φυσικά, κανένα δεν έχει ικανοποιηθεί. Μου έκανε εντύπωση που το αίτημα το νούμερο 8 «να σταματήσει το καθεστώς απομόνωσης των κρατουμένων που κατηγορούνται ως μέλη της 17Νοέμβρη και ΕΛΑ» έτυχε της καθολικής αποδοχής των 350 κρατουμένων όπως και όλα τα 12, τα οποία γράψαμε εμείς και περάσαμε σε όλους του κρατούμενους και είχαν την καθολική αποδοχή. Το θέμα είναι ότι ενώ έξω γινόταν ένα παιχνίδι με το Υπουργείο τους διάφορους παρατρεχάμενους ότι οι ένοχοι θα τιμωρηθούν κλπ μέσα είχαν προωθηθεί τα ΜΑΤ, είχαν φτάσει μέχρι τη φυλακή και ήταν έτοιμα να επέμβουν και απειληθήκαμε άμεσα με καταστολή. Φυσικά εκείνη την ώρα ρουφιάνοι, μη ρουφιάνοι, γέροι, νέοι, όλοι είχαν συνταχθεί. Ήταν μία από τις μοναδικές στιγμές στη φυλακή που πραγματικά όλο το ανθρώπινο δυναμικό της φυλακής, όλοι οι κρατούμενοι είχαν στοιχηθεί πίσω από τον αγώνα στο να καταγγείλουμε και να αντισταθούμε σε αυτή τη δολοφονία. Αυτό που έγινε ήταν ουσιαστικά μέσω της Δ πτέρυγας να κάνουμε στάση, να κάνουμε καταγγελία, να πεταχθεί το φαγητό έξω κλπ. Κάποια στιγμή μπήκε η Δ μέσα και ακολουθήσαμε και εμείς. Αυτό που ακολούθησε ήταν μαζικές μεταγωγές και ξυλοδαρμοί 72 ατόμων από τη Δ. Τους πήραν βραδιάτικα 5 η ώρα, τους ξυλοκόπησαν άγρια και κάναν μεταγωγές σε όλη την χώρα. Αυτό το πράγμα φυσικά έγινε και στην Α. Το όλο σκηνικό έπαιξε για μία μέρα στα ΜΜΕ. Αυτό που κατέληξε ήταν να αλλαχθεί ο υπεύθυνος βάρδιας, ο υπάλληλος και ο διευθυντής. Δηλαδή για ουσιαστικά 4 άτομα ήταν 3 ημερομίσθια. Όσοι αντιδράσανε του φοβηθήκανε και πήραν μεταγωγή σε άλλες φυλακές.
Εμείς συνεχίσαμε τη δράση μας. Όταν οργανώσαμε κάποια στιγμή κινητοποίηση για το νερό το οποίο φυσικά ήταν κρύο το χειμώνα μας κάναν πειθαρχικές μεταγωγές. Τον έναν αναρχικό τον πήγαν στο Ναύπλιο, εμένα πήγαν στα Γιάννενα κλπ. Μεταγωγή είναι ένας τρόπος καταστολής στις φυλακές. Έτσι τελείωσε και έληξε το γεγονός της Δ80.
Όσον αφορά τα Γιάννενα. Τα Γιάννενα είναι η χειρότερη φυλακή στη χώρα. Κάποιοι μπορεί να πουν ότι είναι η Άμφισσα, κάποιοι άλλοι κάποια άλλη φυλακή, οι περισσότεροι κρατούμενοι λένε ότι εκεί είναι η χειρότερη. Μιλάμε για μία φυλακή που έχει επίσης το πρόβλημα του υπερπληθυσμού. Αντί για 80 είναι 210 άτομα αυτή τη στιγμή. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχουν καν θάλαμοι εκτός από κάποιους θαλάμους και κρεβάτια σε διαδρόμους όπως είναι ο διάδρομος της ντροπής σαν υποβρύχιο. Υπάρχουν εκεί κρατούμενοι κυκλοφορούν αρουραίοι, καμία ιατροφαρμακευτική περίθαλψη τα γνωστά προβλήματα. Να σας πω ένα άλλο ενδεικτικό όπως αυτό με τον αστυφύλακα στη Δ80 που λέει ότι του λερώθηκε το παντελόνι να σας πω πως φέρονται ο Εισαγγελέας της φυλακής και ο αρχιφύλακας. Ακούστε. Πεθαίνει ένα άτομο από χρήση ναρκωτικών, το οποίο δεν πεθαίνει από χρήση ναρκωτικών πεθαίνει διότι έπαθε μία εμπλοκή ο άνθρωπος, τον οποίο άνετα θα μπορούσαν να τον προλάβουν. Ένα νέο παιδί πέθανε. Ενώ μπήκε ένα θεματάκι στον τοπικό τύπο ένας αστυφύλακας την επόμενη μέρα ήθελε να μιλήσει, είναι εκπρόσωπος της φυλακής, είπε ότι υπήρχε πανό μέσα στη φυλακή. Το πρόβλημα δηλαδή δεν ήταν ο νεκρός αλλά ότι υπήρχε σημαία ή πανό διότι θα ακολουθούσε μία συγκέντρωση. Ο διευθυντής όταν ακούστηκαν κάποιες επιστολές από τον τοπικό τύπο και τον ρώτησε ένας δημοσιογράφος «για πείτε μας υπάρχει ένας κρατούμενος που καταγγέλει κάποιες συνθήκες» λέει «κοιτάξτε να δείτε αυτός είναι αναρχικός. Επίσης δεν φταίνε οι φύλακες αλλά οι κρατούμενοι. Διότι αυτοί φροντίζουν αυτοί καθαρίζουν και υπάρχουν κάποιοι που τα σπάνε». Ο Εισαγγελέας βγαίνει έξω στη συγκέντρωση που φωνάζουν συνθήματα αλληλεγγύης στους κρατούμενους και δίνεται εντολή από τον Εισαγγελέα να κλείσει ο πανάθλιος διάδρομος, ο οποίος επικοινωνεί με τον δρόμο για να μην μπορούν οι κρατούμενοι να φωνάζουν συνθήματα έξω στους συγκεντρωμένους. Ζήτησε δηλαδή να πετάξουν έξω τους κρατούμενους. Φυσικά δεν είχε κανένα δικαίωμα να το κάνει. Ένας είχε γαντζωθεί από τα κάγκελα και ήταν οι μπάτσοι που τον βαράγανε και επειδή φώναξε συνθήματα τον φωνάξανε πειθαρχικό. Έτσι λειτουργούν μέσα οι διάφοροι θεσμικοί παράγοντες.
Από εκεί και πέρα το πρόβλημα των κρατούμενων το κατά πόσο θα αντισταθούν στις συνθήκες που βιώνουν είναι το γεγονός ότι γνωρίζουν ότι είναι μόνοι τους. Δηλαδή ξέρει ο κρατούμενος ότι αν κάνει μία κινητοποίηση στη φυλακή δεν θα ακολουθήσει κανείς κοινωνικά. Θα ήταν τελείως διαφορετική η περίπτωση και τελείως διαφορετικά αυτά που θα δρομολογηθούν αν οι κρατούμενοι καταλάβουν ότι υπάρχει κόσμος έξω που ενδιαφέρεται και θέλει να τους συνδράμει. Διότι όταν ο κρατούμενος σου λέει εγώ θα κάνω κάτι, θα υποστώ την καταστολή και μετά όχι μόνο δεν θα δημοσιευτεί το γεγονός, αλλά δεν θα υπάρχει ένας α κόσμος να με στηρίξει αυτό που θα κάνω είναι μάταιο και το μόνο που θα κάνω είναι να επιβαρύνω τη θέση μου. Για αυτό άμεσα διάφορες πρωτοβουλίες πρέπει να στηθούν και οι άμεσοι άνθρωποι που θα γνωρίζουν τις κινητοποιήσεις και θα τις εισπράττουν και θα τις πιστώνουν θα είναι οι κρατούμενοι. Αυτός είναι ο στόχος.
Να πω και κάτι άλλο που μου είπε ο Βαγγέλης ο Πάλλης να πω στην εκδήλωση για το πόσο σχετικοί είναι οι κανόνες στις φυλακές. Το Μαλανδρίνο κρατάει μόνο μεγάλες φυλακές, ισόβια. Απαγορεύεται από το καταστατικό του Μαλανδρίνου να κρατάει υποδίκους. Αυτή τη στιγμή έχουν πάει εκεί τον Δημητράκη τον Γιάννη. Είναι παραβίαση του κανονισμού της φυλακής και κρατάει υπόδικο. Οπότε βλέπετε πόσο σχετικοί είναι οι κανονισμοί ειδικά όταν αφορά αναρχικούς κρατούμενους ή οποιοδήποτε κρατούμενο ο οποίος δεν προτίθεται να υποστεί όλα αυτά τα εγκλήματα.
Τέλος πάντων αυτό το χαρτί των 12 αιτημάτων που όλος ο Κορυδαλλός προσυπέγραψε είναι αιτήματα που σε καμία περίπτωση κανένα από αυτά δεν έχει πραγματωθεί και νομίζω ότι πρέπει να μπούμε σε αυτή τη λογική να πιέσουμε για κάποια πράγματα. Για να τελειώνω πιστεύω ότι το μεγαλύτερο έγκλημα που μπορεί να κάνει ένας κρατούμενος όταν βγει από τη φυλακή δεν εμπίπτει στον Ποινικό Κώδικα. Το μεγαλύτερο έγκλημα είναι να ξεχάσει τη φυλακή και να μην αγωνιστεί εναντίον της.
Γιώργος Σ.
Θέλω να πω κάτι σημαντικό. Εγώ έχω περάσει 3 υποδικίες. Το 70% από αυτούς που έχω στο μυαλό μου προφυλακίζει υποδικίες ακόμα και σε υποθέσεις που δεν ήταν για προφυλάκιση μερικές φορές. Με τις υποδικίες τι θα γίνει; Πάνε τζάμπα φυλακή οι άνθρωποι.
Νίκος Μανιός
Είναι ένα θέμα που θα μας απασχολήσει και απόψε εδώ. Πολύ σημαντικό αυτό που λες. Έχουμε ομιλητές απόψε και για αυτό το πράγμα.. Αμέσως τώρα θα δώσουμε το λόγο στην Ευγενία Ρουζαλή που έχει διατελέσει κι αυτή ποινική κρατούμενη, να μας πει την άποψή της.
Ευγενία Ρουζαλή
Γεια σας. Συγνώμη που θα τα πω λίγο μπερδεμένα αλλά όλα αυτά που συνέβησαν στη ζωή μου είναι έτσι κι αλλιώς μπερδεμένα. Λοιπόν εγώ θα μιλήσω, ως ποινική κρατούμενος στις δικαστικές φυλακές Κορυδαλλού και ως ποινική κρατούμενος στο αναμορφωτήριο Παπάγου που έχει πια κλείσει. Αυτό που θα μπορούσα να πω είναι ότι από τα κρατητήρια που ξεκινάς να μπεις μέσα, για τον οποιοδήποτε λόγο είσαι μέσα, μέχρι τις φυλακές που κάνεις, ειδικότερα αν είσαι γυναίκα, η πρώτη λέξη που κυριαρχεί μέσα στο μυαλό σου είναι η ταπείνωση. Δεν έχει τόσο σημασία αν είναι για πολιτικούς λόγους ή για ποινικούς, ούτως ή άλλως αφού έχεις να κάνεις με άντρες ασφαλίτες ξεκινάει το μαρτύριο σου. Λοιπόν θα μπορούσες να παρομοιάσεις τον Κορυδαλλό μόλις φεύγεις από τα κρατητήρια ότι είναι ο παράδεισος. Είναι σα να βλέπεις το άσπρο φως μέσα από όλη την βρωμιά που έχεις συναντήσει μπροστά σου.
Οι συνθήκες μέσα στις φυλακές: θα μπορούσε και εκεί το ζήτημα να είναι ταξικό γιατί στις γυναικείες φυλακές υπάρχουν και θάλαμοι και κελιά. Στους θαλάμους που θα μπορούσαν άνετα να κοιμηθούν 20 κοπέλες σε διπλό κρεβάτι συνήθως κοιμούνται 2. Αυτό γίνεται γιατί είναι οι γνωστές κρατούμενες που από πίσω κρατάει μια πλούσια οικογένεια ή θα μπορούσαμε να το πούμε κάπως αλλιώς είναι οι γνωστές για κάποιους λόγους που επωφελούνται το μεγάλο χώρο των φυλακών. Αντιθέτως στο κελί που ήμουν εγώ ήμασταν 4 κοπέλες σε διπλό κρεβάτι η μια απέναντι από την άλλη. Μπορώ επίσης να μιλήσω για τον ανεπαρκή εξοπλισμό του ιατρείου. Στις φυλακές αν έχεις την ατυχία και περάσεις δεν υπάρχει παθολόγος, δεν υπάρχει οδοντίατρος δεν υπάρχει καν ψυχολόγος για το οποιοδήποτε πρόβλημα μπορεί να σου συμβαίνει. Επίσης υπάρχει ανεπάρκεια εξοπλισμού σε είδη πρώτης ανάγκης, δηλαδή όπως γνωρίζουμε όλοι συνήθως στις φυλακές δεν είναι άτομα πάντα από ευκατάστατες οικογένειες συνήθως είναι και άποροι /άπορες που αντιμετωπίζουν πάρα πολύ μεγάλο πρόβλημα. Π.χ. αν δεν έχεις τη δικιά σου οικονομική δυνατότητα να αγοράσεις την καντίνα σου, να έχεις τις κουβέρτες σου και τα ρούχα σου δυστυχώς την περνάς για όλο το χειμώνα με μια στρατιωτική κουβέρτα ή ένα στρώμα στο πάτωμα, αν δεν υπάρχει κρεβάτι, γιατί υπάρχει πάρα πολύς κόσμος. Γενικά δεν υπάρχουν είδη πρώτης ανάγκης π.χ. αν κοπείς ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να σου συμβεί. Ειδικά μετά από μια εξέγερση που συνήθως πέφτει πολύ ξύλο και υπάρχουν αίματα κι αυτά την περνάς μια ολόκληρη μέρα μέχρι να γίνει δεκτή η αίτηση σου για να περάσεις απέναντι στο ψυχιατρείο, που είναι και νοσοκομείο, υποτίθεται για να θεραπευτείς. Άλλα είδη πρώτης ανάγκης όπως είναι π.χ. οι σερβιέτες που χρειάζονται οι γυναίκες, αν δεν έχεις λεφτά υποτίθεται ότι τη περνάς με πανιά. Όσο κι αν σας φαίνεται αστείο στον κόσμο μας που τα έχουμε όλα έτοιμα, που κάνουμε το χέρι μας έτσι και ακουμπάμε το οτιδήποτε σ’ έναν περιορισμένο χώρο όπως είναι οι φυλακές που δεν μπορείς να έχεις ούτε τσιγάρα, όπως είπα ούτε τα είδη πρώτης ανάγκης, αυτό είναι μια πολυτέλεια. Είναι μια πρωτόγονη κατάσταση που αν δεν το ζήσεις από κοντά δεν μπορείς να το πιστέψεις πως μπορεί να σου συμβαίνει αυτή η κατάσταση και να μην μπορείς να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Θα μιλήσω επίσης για την κακή συμπεριφορά στις εξαρτημένες κρατούμενες. Οι φυλακές όπως γνωρίζετε δεν διαχωρίζονται για τους διάφορους λόγους που μπορεί να μπει ο κάθε κρατούμενος μέσα. Δηλαδή μπορεί κάλλιστα να είναι μια κρατούμενη που έχει κάνει φόνο ακριβώς δίπλα από μια κρατούμενη που είναι εξαρτημένη με ναρκωτικές ουσίες. Αν και είναι το ίδιο άσχημα και για τις δυο, η κρατούμενη που είναι μέσα για ναρκωτικές ουσίες αντιμετωπίζει ειδικά τον πρώτο καιρό φοβερά προβλήματα γιατί έχει να κάνει και με την αρρώστιά της. Δυστυχώς σ’ αυτά δεν υπάρχει καμία μέριμνα από κανένα και όχι μόνο δεν υπάρχει μέριμνα, είναι και πολύ ταπεινωτική η συμπεριφορά της κλινικής υπηρεσίας ως προς αυτές. Να πω για τα ναρκωτικά, τα ναρκωτικά επειδή είναι κι εκεί ταξικό το ζήτημα, αν είσαι ρουφιάνος του σωφρονιστικού συστήματος μπορείς κάλλιστα να κάνεις νταραβέρι και να έχεις και τα χρήματά σου και την ουσία σου ας πούμε για να είσαι καλά. Αν είσαι απλός κρατούμενος ρε παιδί μου και θες κι εσύ να πιεις, κοιτάζεις ότι σε περίπτωση που σε πιάσουν γι’ αυτό το λιγότερο που μπορείς να φας γι’ αυτό είναι 15 χρόνια. Αντιθέτως μια ολόκληρη σειρά μπορείς να περάσεις στις φυλακές και λίγο πολύ όσοι έχουμε κάνει το γνωρίζουμε έχουνε βγει στους 8 και στους 9 μήνες.
Θα μιλήσω επίσης για ένα περίεργο συναίσθημα που δημιουργείται μέσα στις φυλακές που θα μπορούσα να το μοιραστώ και με ανθρώπους έτσι έξω. Είναι πολύ δυνατό ότι μέσα σε όλες αυτές τις καταστάσεις δημιουργούνται στοιχεία αλληλεγγύης. Στις φυλακές είναι λίγο δύσκολο να είσαι μόνος, αν είσαι μόνος πρέπει να περπατάς με την πλάτη στον τοίχο. Διαφορετικά δημιουργείς και εσύ τις δικές σου ομάδες, φτιάχνεις την ομάδα σου για να επιβιώσεις. Μέσα από αυτές τις καταστάσεις μπορεί να δημιουργούνται πολύ δυνατές σχέσεις που δεν μπορεί να σε φοβίσει κανένας ματατζής, κανένα γκλοπ, κανένα δακρυγόνο. Θα θυμίσω την εξέγερση του ’98 που είχε γίνει από τις αντρικές φυλακές πόσο πολύ συμπαρασταθήκανε οι γυναικείες φυλακές δίπλα, που δεν ακούστηκε ποτέ αυτό. Δεν θα ξεχάσω ποτέ ότι μας κλείσανε μέσα στα κελιά και μας πνίξανε στα δακρυγόνα. Οι φωνές μας αντηχούσαν μέχρι την απέναντι μεριά για να δείξουμε συμπαράσταση στους άντρες κρατούμενους που τέλος πάντων… Θέλω να πω ότι αν αυτό και κοινωνικά μπορούσε να ακουστεί έξω καμία εξέγερση μα καμία δε θα πήγαινε τζάμπα. Δυστυχώς όμως μόνο ένας κρατούμενος συμπαραστέκεται σ’ έναν κρατούμενο και φυσικά κάποιοι άνθρωποι από τον αντιεξουσιαστικό χώρο που κάθε τρεις και λίγο τους έχουμε κοντά μας και τρέχουνε. Φανταστείτε πόσο πιο δυνατοί θα ήτανε και πόσο πιο έξω θα ακουγόταν αυτό που συμβαίνει μέσα από τον Κορυδαλλό. Στην εξέγερση του ’98 παρόλο που αυτοκτονήσανε κοπέλες (οι αυτοκτονίες ήταν εικονικές, αυτό έχει σχέση με την εξέγερση δεν αυτοκτόνησε καμία) τίποτα δεν ακούστηκε προς τα έξω.
Και θα κλείσω, συντομεύοντας, να μιλήσω για τα αναμορφωτήρια που τώρα πια δε λέγονται αναμορφωτήρια, λέγονται στέγες ανηλίκων. Τα αναμορφωτήρια που συνήθως μπαίνεις σε ηλικία 14-16 χρονών, υποτίθεται ότι μπαίνεις μέσα για να σου διαμορφώσουνε τον χαρακτήρα σου. Όπως καταλαβαίνετε κανένας χαρακτήρας δεν μπορεί να διορθωθεί σε ένα χώρο που είσαι πάλι γύρω από κάγκελα, γύρω από ανθρωποφύλακες, γύρω από οτιδήποτε που σε δεσμεύει προς τη βία, το μίσος και το θάνατο. Θα σας δώσω ένα κλασσικό χαρακτηριστικό παράδειγμα: το αναμορφωτήριο επειδή έχει σχέση με ανηλίκους, ένας ανήλικος επειδή βιώνει με πολύ έντονο τρόπο την εφηβεία του το πιο εύκολο ας πούμε του είναι να σφαχτεί για να αποδείξει στον έξω κόσμο ρε παιδί μου την αντίδρασή του. Έχω ζήσει σκηνικό να βλέπω κοπέλες να σφάζονται, να τις βλέπουν, να τις ταπεινώνουν κι ουδέποτε βρέθηκε κάποιος ούτε νοσοκόμος, ούτε ψυχολόγος, ούτε κοινωνικός λειτουργός να βρεθεί αυτή την κοπέλα να την πάει σε νοσοκομείο ή να γυρίσει να τις δώσει μια ψυχολογική συμπαράσταση. Την ψυχολογική συμπαράσταση τη δίναμε η μια κρατούμενη στην άλλη. Δημιουργούνται αυτές οι ομάδες αλληλεγγύης. Θέλω να κλείσω με ένα σύνθημα το οποίο με αντιπροσωπεύει και πιστεύω ότι αντιπροσωπεύει πάρα πολλούς που είμαστε εδώ μέσα: ότι “ο αγώνας ενάντια στο κράτος είναι ο αγώνας ενάντια στο θάνατο”.
Νίκος Μανιός
Τώρα θέλω να έρθει ο Νασίμ Μουχαμέντι είναι Αφγανός πρόσφυγας, ο οποίος και αυτός έχει βιώσει τις ελληνικές φυλακές επειδή δεν είχε χαρτιά που να τον νομιμοποιούν στη χώρα μας, σε αυτή την υπέροχη δημοκρατική χώρα।
Νασίμ Μουχαμέντι
Γεια σας. Λέγομαι Νασίμ Μουχαμέντι, είμαι από το Αφγανιστάν, 22 χρονών. Είμαι σχεδόν 3 χρόνια στην Ελλάδα, 15 μήνες ήμουν μέσα στη φυλακή της Αυλώνας επειδή τη δεύτερη μέρα που βρέθηκα εδώ στην Ελλάδα πήγα στο Αλλοδαπών να ζητήσω άσυλο ως πρόσφυγας, να κάνω αίτηση. Με παίρνει ο αστυνόμος μέσα στο τμήμα. Με χτύπησαν πάρα πολύ που δεν μπορούσα να κοιμηθώ για μία εβδομάδα γιατί ήθελε να αποδείξει κάποια θεωρία που είχαν. Μου είπαν ότι «λες ψέματα πώς ήρθες, ποιος έχει πληρώσει, να μου πεις ποιος σε έφερε εδώ». Μετά την άλλη μέρα με πήγαν δικαστήριο. Δικάστηκα μέσα σε 2 ½ -3 λεπτά, δεν μου φέραν δικηγόρο, δεν είχα μετάφραση, δεν ήξερα τι είναι γιατί πρώτη φορά βρέθηκα μπροστά στο νόμο, μπροστά στο δικαστήριο. Δεν ήξερα τι να κάνω. Φοβόμουν, είχα άγχος, δεν είχα δικηγόρο, δεν γνώριζα κανέναν εδώ. Με πήγαν και στο κρατητήριο. 16 μέρες ήμουν εκεί. Έφαγα ξύλο από τους κρατούμενους εκεί, όταν περίμενα στη σειρά να πάρω κανένα τηλέφωνο. Μετά με πήγαν στο Αυλώνα.
Μετά από 2-3 μήνες βρήκα ένα παιδί, με πήγε για να μάθω γιατί με φέρανε, τι έχω κάνει. Μου λέει ότι στο δικαστήριο σου έχουν ρίξει 4 μήνες φυλακή, 2.000€ για να πληρώσω πρόστιμο γιατί ήρθα εδώ για να ζήσω και δικαστική απέλαση. Πρέπει να απελαθώ να με γυρίσουν πίσω στο Αφγανιστάν. Ότι έκανα, έκανα απεργίες δεν μου απάντησε κανένας, δεν με πήγαν πουθενά. Κάθε φορά που ρώταγα γιατί με φέρανε εδώ μου απαντούσαν «τι θέλεις να κάνεις; Που θέλεις να πας; Σου δίνουμε φαγητό, σου δίνουμε κάπου να κοιμηθείς, που θέλεις να πας;
Έμεινα εκεί 15 μήνες και κάθε φορά που πήγαινα δικαστήριο χωρίς δικηγόρο χωρίς μετάφραση, δικάστηκα μου είπαν «που θέλεις να πας; Κάτσε εδώ» κάθε φορά οι υπάλληλοι με φωνάζαν «Μπιν Λάντεν που πας;».Με κοροϊδεύαν με φωνάζαν Μπιν Λάντεν το όνομά μου δεν το ήξερε κανένας εκεί. Με φωνάζαν πάντα Μπιν Λάντεν. Το τι έχουμε πάθει στην Ελλάδα εμείς οι πρόσφυγες. Πέρασα πάρα πολύ δύσκολα εκεί. Για δυο-τρεις μήνες δεν είχα ρούχα να φορέσω. Με αυτά τα ρούχα που είχα μαζί μου αυτά φορούσα 3 μήνες. Δεν με βοήθησε κανένας. Δεν είχα ένα σαμπουάν να χρησιμοποιώ. Τίποτα δεν είχα εκεί. Πέρασα πάρα πολύ δύσκολα. Έχασα το δικαίωμα να ζητήσω άσυλο. Μετά από 15 μήνες που βγήκα έξω, σχεδόν 3 χρόνια ζω με ένα αποφυλακιστήριο. Αυτά είναι τα χαρτιά μου. Δεν μπορώ να βγάλω άδεια παραμονής, δεν μπορώ να δουλέψω, δεν μπορώ να κάνω τίποτα. Δεν μπορώ να νοικιάσω ένα σπίτι να ζήσω εδώ. Έχω δικαστική απέλαση πρέπει να απελαθώ στο Αφγανιστάν. Επειδή δεν μπορούν να με απελάσουν έχω αυτό το χαρτί.
Μέσα στη φυλακή, θέλω να πω κάτι πράγματα που έζησα εκεί. Είδα ανήλικα παιδιά που ήταν εκεί. Έπαιρναν ναρκωτικά μπροστά στα μάτια μας. Δεν μπορούσαμε να πούμε σε κανέναν ποιος του φέρνει εκεί. Παιδιά που ήταν 16, 17, 18 χρονών έπαιρναν ναρκωτικά.
Για τους μετανάστες και πρόσφυγες όταν πηγαίνουν φυλακή. Καταρχάς δεν τους αφήνουν έτσι. Τελειώνουν την ποινή τους και κάνουν 4, 5 χρόνια πόσα έχουν φάει και μετά πρέπει να κάνουν μία αίτηση να πάει στο Αλλοδαπών ότι μπορεί να φύγει τώρα. Αυτό το χαρτί για να γυρίσει πίσω κάνει 4, 5, 6 μήνες περιμένει έτσι τζάμπα μέσα στη φυλακή. Περιμένει μέχρι να αποφασίσει το Αλλοδαπών ότι μπορεί να φύγει. Όταν πηγαίνει ένα τέτοιο χαρτί δεν μπορεί να κάνει τίποτα αν και αυτός ο άνθρωπος μπορεί να είναι από το Αφγανιστάν ή από το Ιράν. Πρέπει να ζήσει με αυτό το χαρτί. Τώρα ακόμα εγώ τραβάω αυτό το πρόβλημα και δεν μπορώ να κάνω τίποτα. Δεν μπορώ να νοικιάσω ένα σπίτι. Δεν μπορώ να ζήσω εδώ. Δεν μπορώ να κάνω μπροστά, δεν μπορώ να κάνω πίσω. Πρέπει να ζήσω με αυτό το χαρτί. Ευχαριστώ πολύ.
Νικός Μανιός
Τώρα θα δώσω το λόγο στην Αγγελική Σωτηροπούλου. Έχει και αυτή αρκετά να σας πει από την εμπειρία της.
Αγγελική Σωτηροπούλου
Γεια σας. Βρέθηκα και εγώ στο κόσμο της φυλακής. Δεν θα μιλήσω όμως για ότι έζησα εγώ πρώτον γιατί δεν μας φτάνει ο χρόνος και δεύτερον γιατί αφορά μόνο εμένα. Αφορά μόνο εμένα και δεν εννοώ ότι δεν σας ενδιαφέρει και εσάς αλλά ελπίζω να μην ξανασυμβεί αν και συνέβη στους άντρες και γενικότερα στη 17Ν. Αλλά σε ένα άτομο άντρας ή γυναίκα δεν έχει ξανασυμβεί και εύχομαι να μην ξανασυμβεί να κάνει φυλακή μόνος τους. Οπότε θέλω να πω ότι ήταν μία ιδιαίτερη περίπτωση...ας πούμε κάτι άλλο. Θέλω να μιλήσω για τις άλλες γυναίκες κρατούμενες. Γενικώς για τις φυλακές τα ίδια είναι είτε γυναικείες είτε αντρικές απλώς εγώ γνώρισα από ένα σημείο και μετά όταν μετά την απεργία μου με φέρανε σε κάποια επαφή μαζί τους, λίγη ώρα. Τι να πω έχω και λίγο καιρό. Αυτό που θέλω να σας πω και λέω παντού όπου σταθώ, ακόμα και αν κάτσω σε μία παρέα αντί να πιω καφέ λέω τα δικά μου και θα συνεχίσω να τα λέω είναι ότι θέλω εσείς παραέξω και όσο γίνεται να καταλάβουν τι σημαίνει φυλακή. Βεβαίως είναι δύσκολο γιατί είναι ανθρώπινο. Αν σπάσει άλλος το πόδι του, συμπονώ, καταλαβαίνω, υποθέτω αλλά δεν πονάω το ίδιο. Είναι ανθρώπινο δεν μπορεί να μπει κάποιος στην ίδια θέση. Όσο γίνεται όμως πρέπει να καταλάβετε. Για να είστε εδώ τουλάχιστον υπάρχει η καλή πρόθεση και η ευαισθησία. Γιατί τα λέω;....Μιλάω με δικούς μου ανθρώπους, με φίλους, και με ρωτάνε πράγματα που μένω άφωνη και λέω...δεν τους κατακρίνω αλλά λέω λίγο λάθος τα έχουν καταλάβει. Μου λένε δηλαδή «ο σύντροφός σου τώρα που τυχαίνει να είναι έτσι τα πράγματα μπορείς να τον πάρεις...κάθε πότε τον παίρνεις τηλέφωνο;» και λέω «Βρε παιδιά δεν παίρνεις στη φυλακή τηλέφωνο. Δεν μπορείς να επικοινωνήσεις...ωραία θα ήταν. Όποιος θέλει από έξω να επικοινωνήσει με τον μέσα» «Α έχει κινητό και σε παίρνει;» και δεν το λέω...δεν είναι χαζομάρα αυτό. Είναι ότι δεν ξέρει. Για πολλούς λόγους δεν μπορεί να φτάσει σε όλους τους ανθρώπους η πραγματική εικόνα.
Λοιπόν, να σας δώσω λίγο την εικόνα των φυλακών Κορυδαλλού. Ισχύουν τα ίδια όλα αυτά που είπαν τα παιδιά και χειρότερα. Θάλαμοι για δέκα άτομα να ζουν τριάντα. Όταν τον είδα τον θάλαμο είπα δεν γίνεται ασφυξία δεν πάθανε; Τριπλά κρεβάτια...ανάμεσα στα κρεβάτια...γιατί δεν υπάρχει χώρος να κάτσεις. Καβαλούσες το κρεβάτι. Ράντζα όχι κρεβάτια. Εκεί που είναι για ένα άτομο τέσσερα –πέντε-έξι. Ε...κατσαρίδες...διάδρομοι. Ο μοναδικός χώρος που έχουν να κινηθούν οι άνθρωποι σε όλη τη φυλακή είναι ένας διάδρομος. Κάπως πρέπει να το καταλάβει ο κόσμος, ότι όταν βγαίνουνε από το κελί που είναι ο απόλυτος εγκλεισμός, και γυρίζουν από το προαύλιο που είναι ελάχιστος την διάρκεια του 24ώρου, ζούνε σε έναν διάδρομο 2-2,5 μέτρα επί όσο είναι μία πτέρυγα. Μπορείτε να διανοηθείτε τι σημαίνει αυτό; Πηγαίνουν, έρχονται. Πηγαίνουν, έρχονται. Πηγαίνουν, έρχονται. Επί ώρες, επί μέρες, επί χρόνια. Γνώρισα γυναίκες ισοβίτισσες κάναν αυτό το πράγμα 16 χρόνια. Μπορείτε να καταλάβετε μετά από ένα διάστημα τι παθαίνει ο άνθρωπος; Αυτό το λένε και οι ίδιοι οι φύλακες. Μετά από 6, 7, 8 χρόνια διαλύεται ο άνθρωπος. Μπορεί να μην προσκυνήσεις, μπορεί να μην χαφιεδήσεις, μπορεί να μην...μέσα του όμως έχει εξοντωθεί και ας μην το δείχνει από περηφάνια. Αυτός έχει εξοντωθεί δεν μπορεί να ξαναδεί τον κόσμο ίδια. Να σας πω ότι...ας πούμε λένε...έχουν ένα πρόγραμμα εκεί, είναι αυτό που είπε κάποιος τη τελετουργία και τις άθλιες συνθήκες που υπάρχουν ευτυχώς λέω, το έχω σκεφτεί πάρα πολύ καλά, που υπάρχει αυτή η τελετουργία γιατί με το να σου λένε την τάδε ώρα βγαίνεις, την τάδε ώρα μπαίνεις, την τάδε ώρα θα έρθει το φαί, έχεις κάτι να περιμένεις. Το καλύτερο που έχεις να περιμένεις στη φυλακή είναι η ώρα του φαγητού. Όχι να φας. Γιατί κάτι θα γίνει...θα κινηθείς, θα έρθει κάποιος και θα φέρει το φαγητό. Θα γίνει μία αναστάτωση γιατί πήγαινε-έλα να πάρουν το φαγητό τους, να σχολιάσουμε τι έχει και τι δεν έχει...αυτό είναι το σπουδαιότερο που γίνεται μέσα στη φυλακή.
Έχουν υποτίθεται επικοινωνία, επισκεπτήριο. Μισή ώρα πίσω από ένα τζάμι να μην μπορείς να αγγίξεις άνθρωπο. Το λέω πολύ ωμά, πολύ χοντρά, δεν είναι τιμωρία δεν είναι μία διαφορετική κατάσταση, γιατί...εντάξει είναι ένας διαφορετικός τρόπος ζωής. Όχι δεν είναι ένα διαφορετικός τρόπος ζωής. Δεν είναι ζωή. Είναι ανυπαρξία ζωής. Οι άνθρωποι στις φυλακές είναι ζωντανοί-νεκροί. Μπορεί να σας φαίνεται υπερβολή. Μπορεί κάποιος να πει ότι είναι μελό. Δεν είναι καθόλου. Έτσι είναι. Γιατί; Τι σημαίνει άμα σου στερούν το παιδί σου, το σύντροφό σου, τη μάνα σου, σωματική επαφή. Ξέρετε τι είναι να μην έχεις κάνει χειραψία σε έναν άνθρωπο; Και δεν το λέω επειδή εγώ ήμουν μόνη μου. Αυτό ισχύει για όλους. Να μην ξέρει πως είναι να απλώσεις το χέρι να αγγίξεις άνθρωπο. Πως είναι αυτό το πράγμα; Είπαμε για τη στέρηση τη σεξουαλική, που κανένας δεν δίνει σημασία, είναι κάτι απλό, οι γιατροί κάνουν διατριβές επί του θέματος τι σημαντικό είναι για τη ζωή του ανθρώπου πιο πολύ από το φαγητό. Αλλά όταν πρόκειται για κρατούμενους δεν τρέχει τίποτα...αυτούς δηλαδή δεν τους καταδικάζουν σε μία ανωμαλία. Ανωμαλία δεν εννοώ για το τι θα κάνουν οι ίδιοι...αφύσικη κατάσταση. Να πω ότι είπε η κοπέλα πριν, ότι υπάρχουν κάτι παιδικές στέγες και λοιπά, δεν υπάρχουν για το κορίτσια. Τι σημαίνει; Στις φυλακές Κορυδαλλού, το ρώτησα, το είδα, τα έζησα, μίλησα...έχει ανήλικα κορίτσια. Και επειδή δεν μπορούν να τα βάλλουν στην φυλακή τη μεγάλη με τον πολύ τον κόσμο, βρήκαν την πατέντα και είναι με τις λίγες που είναι και μητέρες δεν παύουν να είναι μεγάλες όμως, να είναι διάφορες γυναίκες, και βάζουν μαζί ανήλικα κορίτσια. Και όταν λέω κορίτσια έζησα κοριτσάκι 14 ετών έγινε 14 εκεί...γιατί...για μία κλοπή...ένα εγκαταλελειμμένο που και άσχετος να ήσουν έβλεπες ότι αυτό το παιδί χρειάζεται βοήθεια και το πήραν κάποια στιγμή στο Νταού Πεντέλης, λίγο το συνεφέρανε το ξαναγυρίσανε. Το παιδί έτρωγε ασβέστες από τους τοίχους, κατάπινε ότι έβρισκε, κοβότανε. Ήταν τραγικό να το βλέπεις. Από κάπου είχε εξοικονομήσει. Κάποιος του είχε δώσει ένα ζευγάρι γόβες και κρατούσε αγκαλιά μία κούκλα. Ήταν ένα μικρό παιδάκι. Χοροπήδαγε όλη τη μέρα με τα μικρά τα παιδάκια από τις μανάδες και αυτό το παιδί μόλις πάθαινε μία κρίση, που ήταν φανερό ότι είχε πρόβλημα, το βάζαν σε ένα φορείο και του δέναν τα χέρια στα κάγκελα σε μία πόρτα. Αυτή ήταν ή μέριμνα. Είδα με τα μάτια μου στο ιατρείο που περίμενα να πάω εγώ, όταν έκανα απεργία, για μία εξέταση ουρές γυναικών που ήταν χρήστες και όπως ήταν ανοιχτή η πόρτα βλέπω μέσα σε ένα τέταρτο, εικοσάλεπτο που περίμενα την εξής σκηνή: ο γιατρός από εκεί καθόταν εδώ η φυλακισμένη. «Όνομα –είχε ένα κατάλογο μπροστά- τι έχεις;» «Ε...γιατρέ –περίπου τα λόγια ήταν αυτά, το νόημα ήταν το ίδιο, όλες έλεγαν- δεν είμαι καλά, πονάει το κεφάλι μου, νιώθω άσχημα δεν μπορώ να κοιμηθώ» «Εντάξει εντάξει δεν σου κάνει εκείνο τίποτα;» «Όχι» «Ε πάρε και αυτό». Δηλαδή ψυχοφάρμακα όχι απλόχερα, πάρε να έχεις. Δεν έχουμε δραχμή για μία βοήθεια, δεν έχουμε δραχμή για μία αίθουσα.
Ε η αίθουσα ψυχαγωγίας (τα λέω λίγο ασύνδετα αλλά με το χρόνο που μας δώσανε ότι μπορέσω να πω) είναι η δικαστική...ε πως το λένε...το δικαστήριο που δικαζόταν αυτές και τόσοι άλλοι. Τους πήραν την αίθουσα την κάναν δικαστήριο και ακόμα δεν έχουν. Και περιφέρονται σε ένα διάδρομο. Επιμένω να το λέω. Κάπως πρέπει να πάρετε την εικόνα. Οι φυλακές δεν είναι φυλακές είναι άσυλα. Είναι αποθήκες αλλά είναι άσυλα. Αν βλέπετε καμιά φορά καμιά παλιά ταινία με κάτι απίθανες σκηνές, πως ήταν τότε στη Λέρο αν εξαιρέσετε ότι επειδή αυτοί εκεί οι άνθρωποι επειδή είχαν την εγκατάλειψη και κάποια ιδιαίτερα προβλήματα ήταν σε μία πιο ζόρικη κατάσταση...ελαφρώς καλύτερα είναι στις φυλακές. Είχανε δεν ξέρω αν ζει ακόμη –πιθανότατα όχι- όταν εγώ ήμουνα γυναίκα ασθενή με AIDS σε τελικό στάδιο. Δεν την δεχόταν κανένα νοσοκομείο, δεν την έβγαζαν, δεν την πηγαίναν σε κανένα ίδρυμα. Φυσικά και οι φύλακες μέσα ούτε ξέραν ούτε μπορούσαν να τη νοσηλεύσουν. Ποια ήταν η λύση; Κλειδωμένη για άπειρο διάστημα σε ένα κρεβάτι, σε ένα δωμάτιο. Δεν την έβλεπαν και δεν έβλεπε κανέναν. Άντε να πεθάνεις.
Να πω και την απομόνωση που έχουν. Σε ένα υπόγειο ένα δωμάτιο στενό. Ένα στρώμα στο πάτωμα. Και όταν βάζουν μία κοπέλα γυναίκα εκεί μέσα την βάζουν γυμνή. «Γιατί γυμνή;»λέω...Της δίνουν μία κουβέρτα για να μην κρυώνει... «Για να μην αυτοκτονήσει με τα ρούχα ή με τα εσώρουχα» Την βάζουνε γυμνή. Ο απόλυτος εξευτελισμός εκεί μέσα. Είπα κάποιος τι του κάνουνε όταν γυρνάει από την άδεια. Στις γυναίκες κάνουν και κάτι ακόμα κολπικά [Παρέμβαση Ευγενίας «Χωρίς γιατρό και χωρίς γάντια»]
Λοιπόν οι προσβολές καθημερινές δεν έχει ο φυλακισμένος –μιλάω για τις γυναίκες το ίδιο ισχύει και για όλους- δεν έχουν μια ώρα προσωπικής στιγμής δηλαδή είναι τρομερό. Όλες τις ώρες του 24ώρου, κάποιος μιλάει, κάποιος φωνάζει, κάποιος ενοχλεί, κάποιος έρχεται ανοίγει και ανά πάσα στιγμή σε κοιτάει. Δηλαδή δεν μπορείς να κάνεις ότι θέλεις να ντύνεσαι, να ξεντύνεσαι, να κλαις να γελάς, να χτυπάς το κεφάλι σου στον τοίχο, να κάνεις ότι θέλεις. Ένα μάτι σε κοιτάζει συνέχεια. Δεν μπορείς μία στιγμούλα να απομονωθείς, να σκεφτείς, να ησυχάσεις. Αλλά την ίδια ώρα είσαι απολύτως μόνος σου. Από έξω από παντού. Έχουν βρει έναν ωραίο τρόπο να εκβιάζουν, να ελέγχουν τις φυλακές. Με τις άδειες –ήταν καλό βεβαίως που δόθηκαν- αλλά δεν δόθηκαν από αγάπη. Ήταν υποχρέωσή τους γιατί δεν μπορούσαν αλλιώς να ελέγξουν τις τάσεις και την κατάσταση που είχε δημιουργηθεί μέσα στις φυλακές. Δώσανε, λοιπόν, τις άδειες και έχουν το καρότο και το μαστίγιο. Αν κουνηθείς δεν θα πάρεις άδεια, αν διαμαρτυρηθείς δεν θα πάρεις άδεια, αν το παρακάνεις λίγο ακόμη όταν θα έρθει η ώρα για απόλυση δεν θα την πάρεις.
Για πιο απλά πράγματα εκτός από την απομόνωση...θα σου στερήσουν το επισκεπτήριο, θα σου στερήσουν τα τηλεφωνήματα. Λέμε τηλεφωνήματα. Τι εννοούμε. Μιλάμε για μία ατελείωτη ουρά σε ένα καρτοτηλέφωνο που περιμένουν όλη αυτή την ουρά για να πάρουν ένα τηλέφωνο και να πουν ίσα-ίσα στο παιδί τους ή στον δικηγόρο τους αν τύχει κάτι στο δίλεπτο «Αυτό, αυτό, αυτό, αυτό...έλα γιατί σπρώχνει ο πίσω» γιατί πέφτει ξύλο φυσικά. Όλοι είναι στην ίδια ένταση στην ίδια κατάσταση. Από τη μια υπάρχει μία αλληλεγγύη, βεβαίως, από την άλλη σε ένα βαθμό όχι αποκτηνώνεσαι εντάξει είναι βαριά λέξη αλλά αναγκάζεσαι να σκληρύνεις και άλλο. Αναρωτιέμαι πάρα πολλές φορές πιο είναι το μεγαλύτερο έγκλημα. Το πορτοφόλι. Ή ο εγκλεισμός. Δεν κατάλαβα αντιστοιχείς σε αυτόν που παίρνει ναρκωτικά ή σε αυτόν που έκλεψε από ανάγκη γιατί οι περισσότεροι είναι τέτοιοι. Γιατί μπορεί κάποιοι να μου πούνε «Α θα μας σκοτώσει». Ωραία ας τον αφήσουμε να σας σκοτώσει. Εγώ την άποψη μου θα την πω. Ας τους αφήσουμε από έξω. Είναι 500; Δεν είναι. Είναι 700; Δεν είναι. Είναι ισοβίτες για ανθρωποκτονίες. Οι άλλοι οι χιλιάδες είναι ή για ναρκωτικά ή για διαρρήξεις ή για κάποια απάτη από ανάγκη δεν νομίζω ότι το κάνει κάποιος για πλάκα. Αυτοί οι άνθρωποι δηλαδή, αυτό που κάνανε είναι τόσο σοβαρό που θα τους στερήσεις την ελευθερία, θα τους στερήσεις την αναπνοή, θα του στερήσεις να ζει; Αυτό με τρώει συνέχεια. Και όχι τώρα που βρέθηκα στην φυλακή. Για πολλούς λόγους, και πριν τα σκεφτόμουνα.
Να σας πω...τι άλλο να σας πω...για τα ανήλικα σας είπα...να σας πω ας πούμε ένα παράδειγμα που υπάρχει στις γυναικείες φυλακές. Υπάρχει το προαύλιο –υπάρχει σε όλες τις φυλακές- στις γυναικείες κάθε πτέρυγα υπάρχει ο [...] ε έχουν την παγκόσμια πρωτοτυπία ίσως να είναι στην 1 μόνο και να βγαίνουν οι 550 γυναίκες σε ένα χώρο σε ένα προαύλιο που ήταν ούτε για 100. «γιατί γίνεται αυτό;» τους λέω «Γιατί δεν έχουμε υπαλλήλους για να φυλάνε» «Αυτό δεν είναι δικό σας πρόβλημα; Της φυλακής, του υπουργείου όποιου θέλει» 450 άνθρωποι σε ένα χώρο περίπου σαν αυτό. Να κινηθούν, να παίξουν δήθεν βόλεϊ να ξεμουδιάσουν, να τρέξουν, να αθληθούν, να κάνουν τι; Στα χαρτιά βεβαίως προβλέπονται τα πάντα. Άθληση, όργανα, αίθουσες, κτίρια, ότι θέλετε. Στην πράξη δεν υπάρχει τίποτε. Η απόλυτη στέρηση, ο εξευτελισμός, η ταπείνωση, και χωρίς κανένα λόγο. Γιατί αν βρεθεί ένας που θα πει ότι με τέτοια μεταχείριση των ανθρώπων θα κάνει κάποιο καλύτερο. Ας πούμε ότι ήταν κακός, ας πούμε γιατί όλοι εμείς εκεί έξω είμαστε οι καλοί, αυτός ο κάποιος που για όποιο λόγο έκανε κάτι θα το κάνει καλύτερα με αυτή τη μεταχείριση. Κοροϊδεύουν την κοινωνία, όλον τον κόσμο.
Και ένα τελευταίο για να δούμε πόσο μας αφορά όλους όχι επειδή είμαστε μόνο άνθρωποι...να σκεφτόμαστε ότι και αυτοί πριν βρεθούν μέσα ήταν έξω γιατί μπορεί να συμβεί στον οποιοδήποτε. Έστω και για αυτό ας νοιαστούν κάποιοι. Έστω και για αυτό.
Νίκος Μανιός
Ένας φίλος θα διαβάσει ένα μήνυμα της Ραδιοφωνικής Ομάδας του 18 Άνω.
Εκπρόσωπος της Ραδιοφωνικής Ομάδας του 18 Άνω
Λοιπόν, θα ήθελα να ευχαριστήσω κατ’ αρχήν όσους παραβρεθήκανε εδώ. Σε όσους μίλησαν αν και τα πιο πολλά τα ξέρω από τα ίδια τα παιδιά. Ο Νίκος ας πούμε είναι μέλος της ομάδας. Έχει έρθει στην εκπομπή και τα έχει πει στο «Κόκκινο». Εμένα προσωπικά όλα αυτά με δυνάμωσαν για να συνεχίσω τον αγώνα μου στην απεξάρτησή μου. Εδώ και 2 χρόνια έχω τελειώσει το 18. Πραγματικά δυνάμωσα με το σημερινό να συνεχίσω τον αγώνα μου τον ταξικό και κάνουμε ένα κάλεσμα, μια διαμαρτυρία που θα πραγματοποιηθεί στις 22 και λέει «Η ραδιοφωνική ομάδα του 18 Άνω σας καλεί την Τετάρτη στις 22 έξω από την κοινωνική επανένταξη του 18 Άνω Χανίων 4 στην Κυψέλη για αναχώρηση μηχανοκίνητης πορείας και συγκέντρωση διαμαρτυρίας στο Δαφνί, έξω από το διοικητήριο με αφορμή τις απόπειρες λογοκρισίας που έχει δεχθεί το τελευταίο διάστημα η ομάδα από συγκεκριμένα κέντρα εξουσίας. Ένα από αυτά είναι και η διοίκηση του Δαφνίου. Η πορεία θα συνεχιστεί έξω από το Υπουργείο Υγείας για συγκέντρωση-κατάληψη της εισόδου του υπουργείου. Ενάντια στη νομιμοποίηση των υποκατάστατων ως μεθόδου απεξάρτησης. Εμείς δεν ξεχνάμε δεν συγχωρούμε αυτούς που κατασκευάζουν τις συνθήκες για τους τόσους νεκρούς που έχουν τοποθετηθεί νόμιμα και παράνομα. Στην σκιά της εξουσίας και στο βωμό του χρήματος. Η μόνη εξάρτηση είναι τα όνειρά μας. Ραδιοφωνική Ομάδα του 18 Άνω» Ευχαριστώ.
Νίκος Μανιός
Πριν περάσουμε στο δεύτερο μέρος αυτής της εκδήλωσής μας, όπου περιλαμβάνονται ομιλίες πολύ σημαντικών ανθρώπων που έχουν μελετήσει και έχουν μιλήσει για αυτούς που είναι μέσα στη φυλακή, θέλω να ζητήσω πρώτα και κύρια από όλους όσους βλέπω εδώ και δεν είναι λίγοι που έχουν περάσει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, για τον έναν ή τον άλλο λόγο από τη φυλακή να πλαισιώσουν τη δουλειά της πρωτοβουλίας. Το μήνυμα, το σύνθημα, πέστε το όπως θέλετε είναι αυτό που είπε και ο Καλαϊιτζίδης ο Γιώργος, αυτοί που βγαίνουν έξω να μην ξεχνάνε αυτούς που είναι μέσα. Πρέπει να γίνει για όλους όσοι έχουν περάσει από τη φυλακή για οποιοδήποτε λόγο για να μπορέσουμε να κάνουμε γνωστό το μέσα έξω και από εκεί και πέρα θα δούμε τι άλλο θα πετύχουμε. Πρέπει τώρα να δώσω το λόγο στην Γιάννα την Κούρτοβικ, η οποία είναι γνωστή ποινικολόγος, δικηγόρος όλοι την ξέρετε δεν θέλω να πω τίποτα.
[Παρέμβαση από το κοινό «Τις άλλες μαρτυρίες πότε θα τις ακούσουμε;» «Ποιες άλλες μαρτυρίες;» «Από τα άλλα παιδιά που είναι εδώ ο Βαγγέλης Πάλλης...» «Μέχρι στιγμή όχι κανένας δεν έχει ζητήσει να μιλήσει, να κάνει μία τοποθέτηση διαμαρτυρία, αν υπάρχει μαρτυρία ευχαρίστως....»]
Υπάρχουν δυο μηνύματα κρατουμένων τα οποία οπωσδήποτε θα ακούσουμε τώρα, υπάρχει μία παρέμβαση που θέλει να κάνει ο Περικλής ο Κοροβέσης να είναι όλα αυτά σύντομα για να ακούσουμε στη συνέχεια πολλά ενδιαφέροντα πράγματα... Λοιπόν ας αρχίσουμε από τα μηνύματα που θα διαβαστούν τώρα. Είναι έτοιμα; Και αμέσως μετά...Έλα...»
Παναγιώτης Λυμπέρης –δικηγόρος Π. Γεωργιάδη
Καλησπέρα. Θα σας διαβάσω ένα μήνυμα του φίλου μου που τυγχάνει να είμαι και δικηγόρος του του Τάκη Γεωργιάδη. Για τους περισσότερους από εσάς δεν λέει κάτι. Ο Τάκης Γεωργιάδης είναι 58 χρονών καταδικάστηκε σε 25 χρόνια κάθειρξη για διακεκριμένες κλοπές, επειδή έκλεψε υποτίθεται 8 αυτοκίνητα. Λοιπόν θα ξεκινήσω από ένα πιστοποιητικό του Τζάνειου Νοσοκομείου στις 15 Ιανουαρίου που λέει ότι ο ασθενής παρουσιάζει κακοήθη πίεση στο φάκελό του. Αναφέρεται σε 3 εγκεφαλικά επεισόδια, στεφανιαία νόσο, έχει εξαντλήσει τον οργανισμό του. Ο Τάκης Γεωργιάδης κάνει απεργία πείνας από 13 Απριλίου 2006 παρουσιάζει συχνές υπογλυκαιμίες και δεν αποκλείεται ο αιφνίδιος θάνατος. Από εκεί και πέρα σας στέλνει ένα μήνυμα Από σήμερα απέχω και απεργώ από κάθε επικοινωνία διότι μετά από 10 μήνες βασανισμών που έχω υποστεί από την κάθε μεριά, δικαιοσύνη, μεταγωγών, εξωτερική φρουρά, βασανιστήρια που δεν περιγράφονται και δεν νομίζω ότι ο Χίτλερ, ο Μπούς και κάθε διεστραμμένοι βασανιστές μπορούν να σκέφτονται και να τα κάνουν έτσι μεθοδευμένα και οργανωμένα. Δικαιοσύνη είχα κάνει ένδικα μέσα στο Άρειο Πάγο, παίρνω κλήση να πάω να υπερασπιστώ τον εαυτό μου και να αποδείξω ότι είμαι αθώος, με στημένη και οργανωμένη συνομωσία....ε το κείμενο αυτό είναι έτσι γραμμένο γιατί όπως καταλαβαίνεται δεν μπορεί να τα λέω όπως τα λέμε εμείς. Το κεντρικό νόημα ενός κειμένου καταγγελία που έγινε και το οποίο θα δημοσιεύσει η εφημερίδα «ΕΠΟΧΗ» εκτός από την πρωτοβουλία που σας έχει μαζέψει εδώ αλλά και δυο ανθρώπους τη Θεανώ την Ποτήρη και τον Πάνο τον Λάμπρου που είναι μαζί του από την αρχή του αγώνα του και εύχομαι να συνεχίσουν να τον στηρίζουν είναι ότι του αρνούνται να κάνει ένδικα μέσα για να αποδείξει την αθωότητά του. Ένας άνθρωπος ο οποίος μέσα σε 20 χρόνια έκανε οικογένεια ήταν γνωστή η κατοικία του, όλα του τα παιδιά πήγαν στο ίδιο σχολείο υποτίθεται ότι έκανε κάποια αδικήματα και τον μάζεψαν και τον πήγαν μέσα. Έφαγε 25 χρόνια κάθειρξη που σημαίνει ότι θα βγει γύρω στα 80 του. Το μήνυμα του είναι ότι παλεύει να δικαιωθεί έχει προσπαθήσει να παλέψει για αυτό τον πόλεμο που γίνεται με τα ναρκωτικά για το ποιος θα περάσει τα καλύτερα ναρκωτικά και επειδή ήταν από τους πρώτους που κατήγγειλε το θάνατο των τεσσάρων ξεκίνησε την απεργία για αυτό. Το μόνο που ζητάει είναι το εξής απλό να δικαστεί με ένδικα μέσα για να αποδειχθεί η αθωότητά του.
Πάνος Λάμπρου
Ο Βαγγέλης ο Πάλλης είναι ένας άνθρωπος που είναι αρκετά χρόνια στη φυλακή και έχει ακόμα αρκετό καιρό...έχουμε δώσει προσπάθεια για να μειωθεί η ποινή και να μπορέσει και αυτός να βγει κάποια στιγμή έξω. Ένας αξιόλογος άνθρωπος. Πραγματικά το λέω πολύ αξιόλογος. Έχουμε ηχητικό μήνυμα δυστυχώς δεν ξέρω αν μπορούμε και αν προλαβαίνουμε να το ακούσουμε. Έχει ένα ενδιαφέρον το μήνυμα του Βαγγέλη του Πάλλη. Είναι εδώ και η σύζυγός του και εγώ τουλάχιστον να μεταφέρω εκ μέρους όλων την αλληλεγγύη μας και την συμπαράστασή μας σε έναν πολύ αξιόλογο άνθρωπο όπως είναι ο Βαγγέλης ο Πάλλης μέσω της γυναίκας του.
Νίκος Μανιός
Δίπλα μου είναι η Χρυσούλα, η οποία είδε την αφίσα μας και είναι και αυτή πρώην κρατούμενη και θέλει να πει και αυτή δυο κουβέντες.
Χρυσούλα
Καλησπέρα παιδιά...Μιλάει η Ευγενία. Με την Ευγενία έχουμε περάσει μαζί κάποια στιγμή στο ίδρυμα κάποτε σε κάποιο αναμορφωτήριο. Άκουσα και μία κοπέλα προηγουμένως που έλεγε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν στις γυναικείες φυλακές ανήλικα 14 χρονών και δεν συμμαζεύεται. Δεν μπορώ να είμαι...να ξέρω τι γίνεται από εδώ στον κόσμο. Εγώ μπήκα στο ίδρυμα αυτό ανηλίκων και τα λοιπά και τα λοιπά ένα ολόκληρο κατεβατό λόγω του ότι δεν είχα οικογένεια. Έχασα τον πατέρα μου συγγενείς δεν υπήρχαν έτοιμοι να με αναλάβουν και τα λοιπά και τα λοιπά. Κάποια στιγμή η δικαιοσύνη αποφάσισε να με βάλει εσώκλειστη και να είχαμε να λέγαμε. Από εκεί έπρεπε να φύγω μόνο εργαζόμενη ή άμα το έσκαγα και μπορούσα να φτιάξω τη ζωή μου μόνη μου. Εργάστηκα πολλές φορές, έκανα αυτοτραυματισμούς είδα πράγματα καταστάσεις διάφορες τραγικές. Μία φίλη η Ειρήνη η Τουλούπη, η οποία δεν είναι στη ζωή αυτή τη στιγμή. Παρακαλούσε να μπει σε κάποιο κλειστό πρόγραμμα, κάπου για απεξάρτηση και μας λέγανε δεν γίνεται πρέπει μόνη της να δουλέψει και για να μην σας τα πολυλογώ έτσι το κορίτσι αυτό κατέληξε στη σχιζοφρένεια. Στα 18 της. Στα 19 παρέμενε στις γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού. Όλα αυτά υπάρχουν σε φακέλους, παντού. Ακόμα και το κτίριο που λέμε υπάρχει. Για καλή μου ή για κακή μου σύμπτωση έτυχε να έχω κάποιο πρόβλημα με τα πνευμόνια μου. Βγαίνοντας εγώ από το ίδρυμα αυτό ενώ δεν είχα κάποιο σύντροφο στη ζωή ούτε ήμουν τοξικομανής βρέθηκα να έχω ηπατίτιδα C γιατί είχα δουλέψει κάποτε σαν νοσοκόμα και μου είχε μπει μία βελόνα στο πόδι. Πολύ απλά πράγματα και πολύ φυσιολογικά αλλά τραγικά ταυτόχρονα. Και η δικαιοσύνη για αυτό δεν έκανε τίποτα. Μου είπαν εντάξει θα κάνουμε αυτά και αυτά θα έρχεσαι να δουλεύεις και τα λοιπά. Μετά από δύο χρόνια δεν μπορούσα να κάνω καμία μήνυση. Ακόμα προσπαθώ να πάρω αυτό το επίδομα που λέγεται ηπατίτιδα C το 77% δεν ξέρω εγώ τι αναπηρία και τα λοιπά. Και δεν είμαι μόνο εγώ υπάρχουν πάρα πολύ ακόμα παιδιά. Που θέλω να καταλήξω αυτή τη στιγμή το ίδρυμα που μιλάμε με την Ευγενία που ξεκινήσαμε κάποτε...εγώ έβγαλα εκεί 5 χρόνια. Η Ευγενία που ήταν εκεί έβγαλε εκεί 5 μήνες δεν ξέρω τι. Ξέρω την εικόνα όλου του ιδρύματος. Προσπάθησαν να φέρουν εκεί και το αρρένων να τα ενσωματώσουν ώστε να έχουν μία εξουσία πάνω στα ανήλικα αγόρια και κορίτσια. Αυτό ήταν αδύνατο πρακτικά. Οπότε μετά το μετατρέψανε σε αρρένων αργότερα έγινε μία εξέγερση και επειδή κάποιος δημοσιογράφος ενδιαφέρθηκε, έμαθε δεν ξέρω εγώ τι αφού φάγανε πάρα πολλά λεφτά, το ίδρυμα αυτό διαλύθηκε. Ξηλώσαν τα κάγκελα, ξηλώσαν τα πάντα ότι μπορεί να θυμίζει ξέρω εγώ ότι κάποτε ήταν φυλακή να μην ξέρει κανένας τι είναι και το μόνο που υπάρχει αυτή τη στιγμή μέσα είναι οι φάκελοι [Ευγενία: οι ψυχές μας] όπως το λέει η Ευγενία οι ψυχές μας και ένα σωρό φάκελοι. Όταν λέω ένα σωρό φάκελοι φανταστείτε ξέρω εγώ το 1/3 από εδώ πέρα γεμάτο φακέλους γραφειοκρατίες, φακέλους, φακέλους, φακέλους, φακέλους. Αυτή τη στιγμή αυτό το κτίριο που μιλάμε είναι τελείως εγκαταλελειμμένο. Για ποιο λόγο; Για το λόγο να πηγαίνουν τα παιδιά στις φυλακές. Αυτά ήθελα να πω εγώ αυτή τη στιγμή. Θα ήθελα όμως να προτείνω και κάτι ακόμα. Όσοι αληθινά θέλετε να εναντιωθείτε ενάντια στις φυλακές για μένα η μεγαλύτερη φυλακή είναι το μυαλό μας, σε μένα αυτά τα πράγματα που λέμε αυτή τη στιγμή, αυτά τα βιώματα γιατί δεν βελτιώνουν το χαρακτήρα. Ούτε η φυλακή, ούτε ο σωφρονισμός ούτε ούτε ούτε. Ούτε τα ναρκωτικά. Και τα ναρκωτικά είναι η μεγαλύτερη βλακεία. Πολύ. Θα ήθελα να προτείνω για όσους ενδιαφέρονται νομικά αυτό το κτίριο να έρθει σε κάποια χέρια σαν μνημείο. Εκεί ζητώ μία αλληλεγγύη και μία υποστήριξη. Ευχαριστώ.
Νίκος Μανιός
Ο Περικλής ο Κοροβέσης και αυτός παλιός κρατούμενος άλλες συστάσεις δεν λέω.
Περικλής Κοροβέσης
Δεν χρειάζεται. Αυτό που θέλω να μεταφέρω είναι ότι όποιος έχει κάνει φυλακή και απελευθερώνεται δεν φεύγει ποτέ από τη φυλακή. Κάθε καταδίκη είναι ισόβια. Και μιλάω με την εμπειρία του κρατούμενου επί Χούντας φυλακές Αβέρωφ και φυλακές Αίγινας. Κάποιοι από εσάς ξέρουν τι περάσαμε. Δεν θα αναφερθώ σε αυτό. Εν πάσει περιπτώσει όταν έχεις την εμπειρία 10 κρατικοί υπάλληλοι να σε βαράνε και να είσαι 26 χρονών τότε, κάτι μένει. Και εμένα σύντροφοι που περάσαν αυτή τη διαδικασία κάποια στιγμή λέω σε έναν «τι θα σε ανακουφίσει πες μου» μου λέει «να σκοτώσω 3.000 μπάτσους». Του λέω «2.000 δεν φτάνει;» μου λέει «είσαι ρεφορμιστής». Του λέω «εντάξει 2.500» συμφωνήσαμε οπότε σε βγάζει αμέσως εγκληματία γιατί το μόνο που μπορεί να σε επαναφέρω αμέσως στην ψυχική σου είναι ο φόνος εκτός η πολιτική δράση. Καλό θα ήταν να είχαμε 6,7,8 εκατομμύρια ανθρώπους εναντίον των βασανιστηρίων άρα εδώ μπαίνει πολιτική δράση γιατί εγώ δεν βλέπω τη διαφορά ποινικού και πολιτικού αδικήματος. Και όπως έλεγα στους φίλους μου τους ποινικούς στις φυλακές Αβέρωφ. «Σας θεωρώ λίγους δεν μπορείτε να κάνετε το έγκλημα που μπορούμε να κάνουμε εμείς οι πολιτικοί. Εμείς ανατρέπουμε το κράτος εσείς κλέβετε μία τράπεζα. Άρα λοιπόν η μόνη κοινή δράση είναι όλοι μαζί και από εκεί η παρέμβαση για να καταργηθεί η φυλακή, η οποία είναι μεσαιωνική επινόηση και η πρώτη φυλακή ήταν τα μοναστήρια. Άρα όσο υπάρχουν φυλακές δεν υπάρχει δημοκρατία. Ευχαριστώ.
Νίκος Μανιός
Τώρα θα καλέσω την Γιάννα Κούρτοβικ που είναι ποινικολόγος. Θέλουν στην συνέχεια να μιλήσουν ο Βασίλης ο Γκαίλης γνωστός εγκληματολόγος. Η Αφροδίτη η Κουκουτσάκη πανεπιστημιακός που έχει ασχοληθεί με τα θέματα φυλακής ο Θανάσης ο Καραμπέλης ο γιατρός που πάει και έρχεται στον Κορυδαλλό, ο Βασίλης ο Παπαστεργίου ο δικηγόρος. Θα ήθελα πριν αρχίσει το δεύτερο μέρος να πω ότι το κόστος αυτό της εκδήλωσης θα πρέπει να το πληρώσουμε όλοι. Ο καθένας να βάλει τη δυνατότητά του. Ένας ένας που θα φεύγει αν θέλει να αφήνει τον οβολό του σε ευρώ στον πάγκο που θα είναι έξω. Η Γιάννα έχει τον λόγο.
Γιάννα Κούρτοβικ
Πρέπει να πω κάτι ότι αυτή η εκδήλωση σε ότι αφορά το τραπέζι των ομιλητών θα έπρεπε να ολοκληρώνεται εδώ γιατί είναι τόσο σημαντικές τόσο συγκλονιστικές οι μαρτυρίες των ανθρώπων που βίωσαν τη βαρβαρότητα της φυλακής που κανένας λόγος σαν τον δικό μας δεν μπορεί να αντιστοιχηθεί. Ο λόγος ο δικός μας δεν μπορεί παρά να είναι στεγνός, δεν μπορεί παρά να είναι μουδιασμένος και αμήχανος. Αυτή είναι μία επιτροπή, μία πρωτοβουλία για τα δικαιώματα των κρατούμενων συμμετέχω και εγώ. Είναι μια πρωτοβουλία που έχει σαν στόχο να στηρίξει τα αιτήματα των κρατούμενων, να υπερασπιστεί τα δικαιώματά τους. Έχουμε σαν στόχο να διεκδικήσουμε τα δικαιώματα των ανθρώπων που βιώνουν όπως είπα την βαρβαρότητα αυτή δεν μπορεί, όμως, δεν διεκδικούμε καλύτερες φυλακές, δεν υπάρχουν καλύτερες φυλακές υπάρχουν μόνο χειρότερες. Η φυλακή είναι ένα έγκλημα. Είναι ένα διαρκές έγκλημα που διαπράττει η κοινωνία απέναντι σε αυτά τα μέλη της που αδυνατούν να τηρήσουν τους κανόνες της. Σε εκείνα τα μέλη της που αδυνατούν να ενταχθούν στις διαδικασίες της. Ένα έγκλημα που διαπράττει αποκλείοντάς τους, απομονώνοντάς τους, στιγματίζοντάς τους, αποκόβοντάς τους από τον κοινωνικό κορμό. Τι σημαίνει σωφρονισμός; Ο όρος δεν υπήρχε παλιά, στον προηγούμενο μάλλον ποινικό κώδικα. Σημαίνει απαξίωση όχι της πράξης του δράστη της προσωπικότητας του δράστη. Σημαίνει παρέμβαση στη προσωπικότητα του δράστη. Σημαίνει προσπάθεια αλλαγής της προσωπικότητας του δράστη. Τι σημαίνει επανένταξη; Επανένταξη σημαίνει συμμόρφωση, αναγκαστική συμμόρφωση του δράστη με τους κανόνες της κοινωνίας. Στις φυλακές σήμερα κρατούνται, κρατείται ένας αριθμός κρατούμενων που κυμαίνεται από τις 10.000-10.500. Θα δώσω μερικά στοιχεία. Πρέπει να πω ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης που είναι αρμόδιο για αυτά τα στοιχεία είναι πάρα πολύ φιδωλό στο να δημοσιοποιεί στοιχεία για τους κρατούμενους της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν ανοίξετε το site το δικτυακό τόπο του Υπουργείου Δικαιοσύνης δίνει στοιχεία για το 2001 και είναι χαρακτηριστικό ότι στο γνωστό δικτυακό τόπο της Ευρώπης ένα κέντρο πάνω στη πληροφόρηση, που δίνει στοιχεία για τις φυλακές όλες σχεδόν οι χώρες δίνουν στοιχεία του Δεκέμβρη ή το Σεπτέμβρη του 2006 η Ελλάδα δίνει στοιχεία του 2004. Στην προσπάθεια να πάρουμε στοιχεία για αυτή την εκδήλωση, αρχίσαμε και αντιμετωπίζαμε εμπόδια γιατί τα θέλεις πρέπει να δώσετε την αιτιολογία δεν είσαστε δημοσιογράφοι, πως μπορεί ένας μη ειδικός επιστήμονας να ζητάει στοιχεία κλπ. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι είναι μέσα στις φυλακές, σε 34 νομίζω σωφρονιστικά ιδρύματα που η συνολική τους ικανότητα, η συνολική τους χωρητικότητα είναι 5.584 θέσεις. Οι φυλακές μας δηλαδή σήμερα έχουν τους διπλάσιους από αυτούς που μπορούσαν να έχουν. Και οι άνθρωποι αυτοί εκτίουν ποινές σε αυτές τις συνθήκες ενός εγκλεισμού που σας περιέγραψαν οι προηγούμενοι σύντροφοι, παιδιά που έχουν βιώσει την κατάσταση από τα μέσα εκτίουν ποινές που ξεκινάνε από μερικούς μήνες και φτάνουν πολλές φορές ισόβια. Και όταν λέμε μερικούς μήνες αναλογιστείτε παιδιά ότι ποινές μέχρι δυο χρόνια μπορούν να εξαγοράζονται. Το ότι υπάρχουν άνθρωποι μέσα που εκτίουν ποινές 3 ή 4 μηνών ή 1,5 χρόνου αποκαλύπτει το πόσο αντιστοιχεί, δίνει πραγματικότητα των φυλακών. Στις φυλακές έχουμε πει πολλές φορές ότι δεν βρίσκονται οι χειρότεροι αυτής της κοινωνίας. Είναι σίγουρο όμως ότι βρίσκονται οι φτωχότεροι.
Η λειτουργία της φυλακής δεν είναι αυτή της επανένταξης. Η λειτουργία της φυλακής είναι αυτή του στιγματισμού, της συντριβής της προσωπικότητας του κρατούμενου και όχι της επανένταξης. Ο σκοπός αυτός είναι έκδηλος σε όλα τα στάδια της ποινικής καταστολής.
Στο στάδιο της προδικασίας από την εκτεταμένη χρήση του μέτρου της προφυλάκισης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα 29-30% των κρατούμενων είναι προφυλακισμένοι. Αν κοιτάξουμε στην Ευρώπη, στις υπόλοιπες χώρες της δυτικής Ευρώπης -κάνω την διάκριση στα συστήματα της καταστολής στης χώρες της Ανατολικής Ευρώπης είναι πολύ χειρότερα- αν κοιτάξουμε λοιπόν, στην υπόλοιπη Ευρώπη το αντίστοιχο ποσοστό προσωρινών κρατούμενων στην Δανία είναι 25%, στην Ισπανία είναι 23%, στη Σουηδία είναι 20%, στην Αγγλία είναι 16,5%, στη Γερμανία είναι 17% επί του συνόλου των κρατούμενων βέβαια. Το 1994 υπήρχαν στην φυλακή 7-7.500 κρατούμενοι. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης ο τότε ο κ. Κουβελάκης –όποιος τον θυμάται- έβαλε ένα νόμο με τον οποίο κατάργησε την προφυλάκιση για τα πλημμελήματα. Ποια ήταν η συνέχεια; Η συνέχεια ήταν ότι την επόμενη μέρα από την ψήφιση του νόμου βγήκαν από τις φυλακές, μειώθηκε μάλλον ο πληθυσμός των φυλακών κατά περίπου 2.000 άτομα. Μειώθηκε στις 5.500. Το 1995, λοιπόν, είχαμε έναν αριθμό κρατούμενων που μειώθηκε στις 5.500. Η αντιδραστικού τύπου συμπεριφορά Εισαγγελέων και Δικαστών, η αντίθεσή τους να εφαρμόσουν μία τέτοια διάταξη βρήκε διέξοδο σε μία μηχανή. Τα αδικήματα που μέχρι τότε ήταν απλά πλημμελήματα, είπαν κάποια από τα παιδιά που μίλησαν ότι εγώ ήμουν για απλές κλοπές μέσα, τα αδικήματα που ήταν απλά πλημμελήματα αναγνωρίστηκαν σε κακουργήματα ιδιαίτερα στο στάδιο της δίωξης, για να μπορεί να διατάσσεται η προφυλάκιση. Σήμερα από τις 5.500 κρατούμενους έχουμε φτάσει να έχουμε έναν αριθμό 10.500 κρατούμενων. Ο Πρόεδρος μου λέει να συντομεύω.
Η Ελλάδα είναι μία από τις πρώτες χώρες της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπη που έχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά κρατούμενων σε σχέση με τον πληθυσμό της. Είναι μία από τις χώρες σε σχέση με τις δυτικές που έχει ένα από τα, που επιβάλλει τις βαρύτερες ποινές. Είναι χαρακτηριστικό ότι εντάσσεται μαζί με την Αλβανία και την Τουρκία στα πλαίσια των ευρωπαϊκών χωρών στις χώρες που επιβάλλουν τις βαρύτερες ποινές.
Χαρακτηριστικά αναφέρει σε κάποια ομιλία της η Σπινέλλη ότι για το αδίκημα ας πούμε της κλοπής στη Γερμανία το μεγαλύτερο μέρος των ποινών είναι χρηματικές ενώ ένα 8% είναι φυλάκιση. Σε εμάς το 65% είναι φυλάκιση και μηδενικές οι περιπτώσεις της χρηματικής μόνο ποινής. Την ίδια στιγμή ουσιαστικά λήγουν οι απαλλακτικές μορφές ποινής. Υπάρχουν βεβαίως εναλλακτικής μορφές ποινής στο σωφρονιστικό κώδικα. Και βέβαια ημιελεύθερη διαβίωση προβλέπει ο νόμος σε περίπτωση εξασφαλισμένης εξωτερικής εργασίας. Τμηματική έκθεση ποινής προβλέπει ο σωφρονιστικός κώδικας, παροχή κοινωφελούς εργασίας προβλέπει ο σωφρονιστικός κώδικας. Τι από όλα αυτά εφαρμόζεται; Η παροχή κοινωφελούς εργασίας προσπαθεί να εφαρμοστεί, η τμηματική έκθεση ποινής από όσο ξέρω δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι σήμερα και από όσο ξέρω ημιελεύθερο καθεστώς διαβίωσης από όσο ξέρω ένας και μόνο κρατούμενος από το σύνολο των κρατούμενων της φυλακής.
Θέλω να πω για να δώσω ακόμα μία συνέχεια, να μου δώσει δυο λεπτά ακόμα ο πρόεδρος, ότι έχουμε επίσης στις φυλακές το μεγαλύτερο ποσοστό αλλοδαπών κρατούμενων από όλη την Ευρώπη. Είπε προχτές ο Υπουργός Δικαιοσύνης ότι είναι 40%. Αν κοιτάξει κανείς τα νούμερα είναι 42-45% το ποσοστό των κρατούμενων που είναι αλλοδαποί που κρατούνται στις φυλακές μας όταν τα ποσοστά εγκληματικότητας των αλλοδαπών δεν αντιστοιχούν με τίποτε σε αυτά τα ποσοστά. Τα αντίστοιχα νούμερα στην Ιταλία είναι 33%, στη Γαλλία είναι 21,4%, στην Δανία 17,5%, στην Αγγλία 13,5%. Οι ανήλικοι που κρατούνται στις φυλακές μας είναι επίσης ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά σε όλη την Ευρώπη. 6,9% είναι ο αριθμός των ανήλικων κρατούμενων στις δικές μας φυλακές. Στην Αγγλία είναι 3,2% στην Γαλλία είναι 1,1%, στην Αλβανία είναι 1%, στην Ιταλία είναι 0,7%, στη Δανία 0,6% στη Σουηδία 0,2% και στην Ισπανία είναι 0 κανένας ανήλικος δεν κρατείται στις φυλακές.
Πρέπει να πω σταματώντας εδώ την παράθεση των αντίστοιχων στοιχείων που είχα να σας κάνω ότι βρισκόμαστε σε μία φάση που οι διωκτικές ασφάλειας τείνουν να επιδεινώσουν ακόμα περισσότερο τις συνθήκες κράτησης όπως περιγράφηκαν από εδώ μέσα από τους πρώην κρατούμενους που μίλησαν. Υπάρχει μία τάση συνολικά στον κόσμο, συνολικά στην Ευρώπη και τείνει να περάσει και στο δικό μας σύστημα επιδείνωσης των όρων κράτησης, επιδείνωσης των συνθηκών κράτησης. Η στέρηση της ελευθερίας του μέγιστου δικαιώματος –ανθρώπινου δικαιώματος- δεν θα είναι πια συνέχεια της ενοχής θα είναι πια συνέχεια της υποψίας. Είναι το καθεστώς που εφαρμόζεται ήδη στην Αγγλία, είναι το καθεστώς που εφαρμόζεται ήδη στην Αμερική είναι το καθεστώς που τείνει να εφαρμοστεί και σε εμάς μέσα από τις αποφάσεις-πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επιβάλλεται να υιοθετηθούν και από το δικό μας δίκαιο. Ένα δίκαιο πρέπει να πω που ακόμα ως δίκαιο, ακόμα αντιστέκεται. Μία κοινωνία πρέπει να πούμε που ακόμα και αν δεν γεμίζει τις αίθουσες είναι σημαντικό να πούμε ότι σήμερα είναι γεμάτη η αίθουσα γιατί είναι πάνω από 15 χρόνια που δεν κάναμε μία εκδήλωση για τις φυλακές. Ακόμα και αν δεν γεμίζει αυτές τις αίθουσες συμπαραστάθηκε στους κρατούμενους που απεργούσαν, συμπαραστάθηκε στα αιτήματα των κρατουμένων της 17 Νοέμβρη που αντιμετώπισαν τα συστήματα ιδιαίτερης υψηλής ασφάλειας στο να σπάσουν οι κανόνες τις απομόνωσης, στο να σπάσει το ειδικό σύστημα κράτησης, η οποία αντιστέκεται ακόμα σε μεθοδεύσεις που είναι αντίθετες με τις ιστορικές παραδόσεις και κατακτήσεις αυτού του τόπου.
Να κλείσω λέγοντας ότι αυτή η εκδήλωση δεν πρέπει να σταματήσει στο να βάζει ερωτήματα. Δεν αρκεί να αγγίξουμε ανθρώπους έξω από τις φυλακές. Το ζήτημα των φυλακών πρέπει να μπει στο τραπέζι των πολιτικών φορέων, να μπει στο τραπέζι των πανεπιστημίων, να μπει στο τραπέζι των πολιτικών κομμάτων, να μπει στο τραπέζι νομοθετικών μεταρρυθμίσεων, να μπει στο τραπέζι του επιστημονικού κόσμου, να μπει στο τραπέζι για το κίνημα. Και ελπίζω ότι εδώ κάνουμε την αρχή. Ευχαριστώ πολύ.
Νίκος Μανιός
Επειδή δεν έχουμε πολύ χρόνο θα ήθελα να είμαστε πιο σύντομοι. Λοιπόν ο Βασίλης ο Καρύδης γνωστός εγκληματολόγος, συμπαραστάτης των ανθρώπων που έχουν ζήσει τις φυλακές.
Βασίλης Καρύδης
Θα προσπαθήσω να είμαι σύντομος καταλαβαίνω ότι η ώρα είναι δύσκολη πρέπει όμως πρώτα από όλα να ευχαριστήσω πάρα πολύ για την πρόσκληση και να εκθέσει την πρωτοτυπία για αυτό το εξαιρετικό κτίριο που δείχνει τέτοια ώρα τέτοια προσήλωση σε μία κουβέντα σε ένα ζήτημα βαρύ και δύσκολο. Έχουμε αγαπητοί φίλοι και φίλες ένα σωφρονιστικό κώδικα του πιο προοδευτικού συστήματος. Ακολουθεί σχεδόν κατά γράμμα τους πιο, τα minimum standard κανόνες που υπάρχουν για τα δικαιώματα των ανθρώπων και των κρατουμένων. Ανταποκρινόμαστε στις παρατηρήσεις της επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης. Άρα μια χαρά είναι τα δικαιώματα. Ταυτόχρονα όλα αυτά που ακούσατε στις ομιλίες που προηγήθηκαν ουσιαστικά παραπέμπουν τηρουμένων των αναλογιών στην περιγραφή που έκανε ένας ιππότης υπέρ μεγάλος τιτλούχος μεταρρυθμιστής και συγχρονιστής στην έκθεση του για τις φυλακές πριν 150-160 χρόνια. Γράφοντας την γνώμη του με την αναλογία ίδιου βαθμού των υπαρχόντων ανθρώπινων δικαιωμάτων τότε στα φρούρια και στα εξωτερικά φρούρια που ήταν οι ελληνικές φυλακές. Λέω λοιπόν, ότι η σύγχρονη φυλακή στην ουσία είναι μία σύνθεση από οξύ-βάση. Μιλάμε για επανένταξη καταλαβαίνετε όταν συνήθως δεν υπάρχει καθόλου ένταξη. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι κλασσικοί ποινικοί κρατούμενοι που μετέδωσαν την εμπειρία τους ενεπλάκησαν στον εγκλεισμό από την εφηβεία τους. Το σύγχρονο φιλελεύθερο κράτος στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης πάλι με τρόπο οξύμωρο απαιτεί τροφή και επιβάλλει λιγότερο Κράτος Πρόνοιας και περισσότερο Κράτος Καταστολής. Όπως έχει πει και κάποιος κοινωνιολόγος το well care δηλαδή Κράτος Πρόνοιας έχει γίνει war care δηλαδή Κράτος Εχθροπραξιών, πόλεμος δηλαδή του κράτους κατά των πολιτών του. Κατά συνέπεια δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο θεσμός της σύγχρονης φυλακής σκοπεύει στη κοινή ανταπόδοση και ταυτόχρονα στην εμπέδωση της συναίνεσης αυτών που έτυχε να είναι εκτός φυλακής έναντι του συμβολικού εχθρού. Ανέφερε ήδη τα στοιχεία η Γιάννα η Κούρτοβικ για τον αριθμό των υποδίκων παράδειγμα. Είδαμε εδώ ότι ανεξάρτητα που ο νομοθέτης προβλέπει άλλα το δικαστήριο επιβάλλει προφυλάκιση ως προκαταβολή ποινής ανάλογα με το ποιος είναι ο κατηγορούμενος μέσω του εισοδήματος χωρίς να κάνει τον κόπο να εξετάσει τα κριτήρια που ο ίδιος ο νομοθέτης θέτει. Και ο νομοθέτης δεν τα απαιτεί, κάποιος σωστά το είπε από κακή πρόθεση, αλλά γιατί έχει πρόβλημα με τις πιέσεις στο σύστημα λόγω του υπερπληθυσμού. Θα πω, όμως, ότι δεν είναι λύση οι νέες φυλακές. Οι καινούριες φυλακές που χτίζονται σε λίγο θα κάνουν τους αγαπητούς δικαστές να είναι πιο ελεύθεροι να στέλνουν το κόσμο μέσα και να μην έχουν αυτό το περιορισμό που το ίδιο το σύστημα για να ισορροπεί τους επιβάλλει αυτή τη στιγμή. Αντί για νέες φυλακές πρέπει να χτιστούν κέντρα ημιελεύθερης διαβίωσης και άλλα τέτοια κέντρα εν πάσει περιπτώσει που ήδη προβλέπει ο σωφρονιστικός κώδικας και κανείς δεν ασχολείται με αυτά.
Ο θεσμός της φυλακής και η τρομοκράτηση της κοινωνίας και ο εκβιασμός της συναίνεσης μέσω της λειτουργίας της δεν έχει σχέση με την εγκληματικότητα και την καταπολέμησή της. Σίγουρα νομίζω ότι είναι πλέον καιρός και ρεαλιστικά να τεθεί στο αρχείο της ιστορίας της ποινικής καταστολής όπως έγινε και με ανάλογα επιχειρήματα που προωθήθηκε και επιβλήθηκε τελικά η κατάργηση της θανατικής ποινής. Αντιρρήσεις υπήρχαν και τότε θα γεμίσουμε εγκληματίες και τι θα τους κάνουμε και πως θα γλιτώσουμε από αυτούς. Μέχρι τότε νομίζω ότι οι ρυθμοί ενός «κλίματος καταργητικού» θα πρέπει να κινείται προς την αποδυνάμωση της φυλακής. Και για αυτό το λόγο αυτά τα αιτήματα που διαβάστηκαν των κρατούμενων νομίζω ότι είναι πολύ εύστοχα και ειδικά σε αυτή τη στόχευση. Θα σας καλούσα να τα διαβάσετε γιατί αξίζει τον κόπο.
Λέω, λοιπόν, ότι το θεσμικό πλαίσιο παρά την υποκρισία του και παρά το ότι ξεφεύγει από την άποψή του δεν είναι κάτι περιττό. Πρέπει να γίνουν κύκλοι διεκδικήσεων και να κάτσουν στο εδώλιο του κατηγορουμένου αυτοί που υψώνουν το χέρι και δείχνουν τους παραβάτες και τους υποτιθέμενους εχθρούς της κοινωνίας.
Θα κλείσω λέγοντας δυο παραδείγματα. Στην Σκανδιναβία για παράδειγμα που ευνοούνται περισσότερο τα πράγματα από τον πολιτισμό τους έχουν καθιερώσει λίστες αναμονής. Είπανε ότι τόση χωρητικότητα έχουν οι φυλακές. Τι να κάνουμε; Όταν αδειάσουν λίγο θα μπουν οι επόμενοι. Αυτό ταυτόχρονα αν θέλετε δείχνει και το οξύμωρο ότι ο εγκληματίας είναι κίνδυνος του τόπου αλλά παρόλα αυτά μπορεί να περιμένει ένα χρόνο για να εκτίσει την ποινή του σε συνθήκες ανθρωπισμού ας πούμε που κάποιοι εκεί επέβαλλαν και κατάφεραν να γίνει κανόνας. Όλο αυτό που προανέφερα υποτίθεται ότι περιορίζει την ανταπόδοση της κοινωνίας. Είναι πιο ευέλικτο στον περιορισμό της κίνησής του. Αυτό λέει ο σωφρονιστικός κανόνας και το Σύνταγμα και οι πάντες. Δεν έχουμε κανένα άλλο δικαίωμα να σωρεύουμε ανά κιλά. Αυτό λέει θα σε περιορίσω κύριε, αυτό είναι η ανταπόδοση αυτό είναι το αγαθό που σου στερώ τον περιορισμό της ελευθερίας σου για κάποιο χρόνο.
Λέω λοιπόν, υπάρχει δυνατότητα της ηλεκτρονικής επιτήρησης. Αυτό είναι τσιπάκι. Αυτό το υλικό ουσιαστικά δίνει την δυνατότητα υπό μία έννοια να καταργηθεί η φυλακή. Θα μπορείς με άλλο τρόπο να περιορίσεις την ελευθερία. Βάζουν δηλαδή ως επαχθές μέσο για μικρο-αδικήματα στην Ευρώπη. Το τσιπ δηλαδή το κάνουν επαχθές. Εγώ το προτείνω για τα σοβαρά εγκλήματα που θεωρούνται άξια εγκλεισμού να εφαρμοστεί ως μέτρο που θα υλοποιεί και θα ενυλώνει τη συνταγματική επιταγή και αυτό που λέει ο σωφρονιστικός κώδικα αν τα εννοούμε όλα αυτά και αν δεν δουλεύουμε το κόσμο διότι φυσικά άλλη είναι η λειτουργία της φυλακής και του εγκλεισμού που η επιδίωξη συσσώρευσης των ποινών είναι η κρυφή ατζέντα υποτιθέμενης δημοκρατικής εξουσίας και τα λοιπά. Ευχαριστώ.
Νίκος Μανιός
Η Αφροδίτη Κουκουτσάκη
Αφροδίτη Κουκουτσάκη
Γεια σας. Θέλω να σας πω ότι αφού έχουμε ακούσει τα απαραίτητα από τους προηγούμενους ομιλητές θα προσπαθήσω να συγκροτήσω την σκέψη μου και να μην σας ζαλίσω περισσότερο από όσο αντέχετε. Θα ξεκινήσω από μία προσωπική μαρτυρία. Το 1990 είχαν γίνει πολύ μεγάλες εξεγέρσεις σε όλες τις φυλακές. Οι περισσότεροι από εσάς θα τη θυμούνται. Ιδιαίτερα τα ιδρύματα του Κορυδαλλού για λόγος που δεν είναι του παρόντος τα παρακολουθούσαμε από πάρα πολύ κοντά. Όχι ότι έκανα σημαντικά πράγματα. Συμμετείχα σε πορείες, σε διαδηλώσεις. Αυτό μου επέτρεψε να έχω δυο εικόνες. Η μία ήταν από τα παράθυρα των τηλεοράσεων. Η άλλη εικόνα ήταν των κρατούμενων. Και όταν το λέω αυτό κυριολεκτώ. Εκεί που ήταν ανάμεσα στις φλόγες που ανάβανε στις στέγες των φυλακών. Μία εικόνα ιδιαίτερα επιβλητική και ειδικά το βράδυ που πάντα φοβόμασταν ότι θα γίνει κάποια παρέμβαση από τις αρχές. Λοιπόν εκείνη η εμπειρία το ’90 ξεκαθάρισε στο κεφάλι μου ένα πάρα πολύ σημαντικό πράγμα. Ότι ο λόγος των κρατούμενων είναι πάρα πολύ δύσκολο να φτάσει στα αυτιά μας. Πάντα κάποιος από εμάς από την κατηγορία των εμείς μεταφράζει ως αν η επιθυμία να ήταν κουφή το λόγο του άλλου του κρατούμενου. Υπάρχει αυτός ο διαχωρισμός εμείς και ο άλλος. Θα έρθει κάποιος ειδικός κάποιος πολιτικός, κάποιος αστυνομικός, κάποιος εκπρόσωπος του πειθαρχικού σώματος να μας πει τι λέει ο κρατούμενος. Λέει ο κρατούμενος «με βασανίζουν» και απαντάμε εμείς οι καλοί «μα δεν σε βασανίζουν την πειθαρχία πάνε να τηρήσουν στη φυλακή». Μας είπαν πριν, λυπάμαι πολύ δεν συγκράτησα τα ονόματα των φίλων που μίλησαν πριν, για την εξαίρετη διαδικασία ελέγχου για το θέμα των ναρκωτικών. Νομίζω οι ίδιοι οι ομιλητές έδωσαν επίσης και την απάντηση. Είναι για λόγους ασφάλειας. Τους ταπεινώνουν για λόγους ασφάλειας.
Λοιπόν, εκείνη την περίοδο με κάμποσους φίλους, συντρόφους, συναδέλφους, είπαμε να κάνουμε μία πρωτοβουλία για τις φυλακές. Συναντηθήκαμε 3 φορές, καταθέσαμε άπειρες ιδέες και έκτοτε να ζούμε να τη θυμόμαστε και την πρωτοβουλία και τις ιδέες μας. Εξού και νιώθω πάρα πολύ ευτυχής που με καλέσανε αυτοί που συμμετέχουν σε αυτή την πρωτοβουλία γιατί είμαι σε ένα ραντεβού που έκλεισε πριν από κάποια χρόνια. Και έρχομαι πάρα πολύ ευτυχής σε αυτό το ραντεβού.
Ένα ζήτημα το οποίο το έθιξαν οι προηγούμενοι ομιλητές και με ενδιαφέρει να ξεκινήσω από αυτό είναι ότι η βία για την οποία μιλάνε στις φυλακές δεν είναι μόνο οι ξυλοδαρμοί. Όλα αυτά τα οποία καταγγέλθηκαν με αυτό τον εξαιρετικό τρόπο του ανθρώπου που τα έχει ζήσει, είναι πράγματα που νομίζω ότι αν μπορέσουν να βγουν προς τα έξω με τους δικούς τους όρους είναι συγκλονιστικά. Δεν αντιλαμβάνονται τι μπορεί να συμβαίνει. Πολύ απλό να πονάει το κεφάλι σου και να πρέπει να ζητιανεύεις για μια ασπιρίνη. Δεν λέω για το άμα σε δείρουν. Να πρέπει να ζητιανεύεις για ένα τσιγάρο. Να κοιμάσαι σε βρώμικα σκεπάσματα γιατί δεν σου δίνει άλλα το ίδρυμα. Η Αγγελική η Σωτηροπούλου ανέφερε το παράδειγμα για την κοπελίτσα και σας λέω ένα πράγμα το οποίο είναι μέσα στην καθημερινότητα του κρατούμενου και συζητάμε μία τρομακρική μείανση του εαυτού κλεβω από τον Goffman για όσους το έχουν καταλάβει το παραδέχομαι. Δεν είναι μόνο ότι τρως βρώμικες τροφές ή καθαρίζεις τουαλέτες. Μείανση τρομακρικτή του εαυτού είναι το να βλέπεις να κακοποιείται μπροστά στα μάτια σου ένα αγαπημένο σου πρόσωπο. Πολλές φορές δε εν ονόματει στην σιωπή σου αυτού του αγαπημένου σου προσώπου από τραυματισμούς να βοηθάς και εσύ στην κακοποίησή του και στην καθήλωσή του.
Είναι πραγματικά αστείο να μιλάμε για επανακοινωνικοποίηση σε οποιαδήποτε φυλακή ακόμα σε μία φυλακή ξενοδοχείων. Η φυλακή είναι δομικά αποκοινωνικοποιητικός θεσμός. Είναι ένας θεσμός, ο οποίος όπως πάρα πολύ ωραία λέει ο Goffman αποσαρκώνει την ύπαρξη μέσα από το κόκαλο. Αποπαιδεύει, αποκοινωνικοποιεί. Σε κοινωνικοποιεί σε ένα παθογόνο περιβάλλον και μετά όχι μόνο σε προετοιμάζει να ξαναγυρίσεις αλλά σου δημιουργεί ακόμα περισσότερα προβλήματα. Και δεν είναι ότι δεν θα σε αγαπάνε οι άλλοι θα σε βλέπουν ως εγκληματία, είναι τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει ο ίδιος. Το πολύ απλό πράγμα. Να ξαναμάθω να τρώει με μαχαίρι και πιρούνι και να μην δείχνεις από την κίνησή σου ότι είχες κάνει φυλακή. Λοιπόν, ο στόχος επανακοινωνικοποίησης είναι ένας στόχος που θέλουν να επιτευχθεί και αυτό νομίζω μπορούν να το παραδεχτούν και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές του θεσμού της φυλακής. Ωστόσο αυτό που κάνουμε εμείς οι εγκληματολόγοι και θα μου επιτρέψετε να ζητήσω συγγνώμη εκ μέρους του κλάδου μου είναι να μιλάμε πάρα πολύ για τους λόγους, τους οποίους εγκληματεί κάποιος και να κατατάσσουμε τους παραβάτες του νόμου σε κατηγορίες και να μιλάμε πάρα πολύ λίγο για τους λόγους του περί εγκλήματος οι οποίοι δεν είναι μόνο αυτά που λέγονται αλλά και αυτά που γίνονται και για τις ποινικές πρακτικές. Δηλαδή ο υπερπληθυσμός των φυλακών που είναι γνωστή καραμέλα είναι ένα ζήτημα το οποίο αποδίδεται συνήθως μέσω της εγκληματικότητας και δη οι Αλβανοί και οι οικονομικοί μετανάστες παίζουν το ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου. Ο υπερπληθυσμός των φυλακών ωστόσο, αν συναρτηθεί με μία νομική παθητικοποίηση βλέπουμε αμέσως πόσο αδρά είναι τα επιχειρήματα.
Δεν μπορούμε να κάνουμε κατά τη γνώμη μου καμία συζήτηση για τα δικαιώματα του κρατούμενου αν δεν βάλουμε στο τραπέζι μία συνολική συζήτηση περί πρακτικών και των πραγματικών ιστορικά διαπιστωμένων λειτουργιών τους. Διότι αυτό που είπαν και οι ομιλητές πριν με την κατάσταση εγκλεισμού της προφυλάκισης, οι αυξημένες ποινές για ψύλλου πήδημα μεγάλες ποινές υπάρχει μία πολύ ενδιαφέρουσα επισήμανση την ανέφερε και ο Βασίλης πριν –να το βρω μία στιγμούλα- που συναρτά την υποχώρηση του Κράτους Πρόνοιας με την εμφάνιση μάλλον ενίσχυση του κοινωνικού κράτους την περίοδο του νεοφιλελευθερισμού ο Νίκος ο Παρασκευόπουλος αν συμμετείχε είχε πάρα πολλά πράγματα να μας πει έχει γράψει ένα εκπληκτικό βιβλίο το να γίνονται εξαιρετικά επίκαιρες κάποιες παλιότερες έρευνες που εμφανίζουν ποινικές πρακτικές την συνάρτησή τους με την αγορά εργασίας. Στις ΗΠΑ και σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες με την εφαρμογή των πολιτικών μηδενικής ανοχής πολλαπλασιάζεται ο ποινικός πληθυσμός η συνάρτηση είναι με βάση την ανεργία και δεν παρακολουθεί τις διακυμάνσεις της εγκληματικότητας. Δηλαδή με πολύ απλά λόγια αυξάνει η ανεργία, αυξάνει ο ποινικός πληθυσμός, η εγκληματικότητα μπορεί να μένει σταθερή. Πως γίνεται αυτό το miracolo παίρνουν πολύ αυστηρότερες ποινές, κάθονται πολύ περισσότερο χρόνο στη φυλακή.
Εδώ αισθάνομαι υποχρεωμένη με όλη μου την αγάπη για το φίλο μου τον Βασίλη να διατυπώσω μία μικρή ένσταση για το όλο το θέμα της ηλεκτρονικής παρακολούθησης γιατί φοβάμαι ότι αν συνέβαινε σε εμένα κάτι τέτοιο θα προτιμούσα τη φυλακή από το να είμαι ελεύθερος και να μην είμαι ελεύθερος.
Θα μεταφέρω για να κλείσω μία φράση ενός μεγάλου μας δασκάλου Ιταλού ο οποίος έλεγε ότι «Η καλύτερη φυλακή είναι η φυλακή που δεν υπάρχει» συνέχισε ωστόσο ότι «υπάρχουν διαφορές από φυλακή σε φυλακή» και αυτό το λέω ενώ σκεφτόταν κανείς την πιθανή κατάργησης των φυλακών ή της συρρίκνωσης του πεδίου εφαρμογής της ελευθερίας ποινών το ζήτημα των δικαιωμάτων των κρατούμενων και των καλύτερων συνθηκών διαβίωσης θα πρέπει να μας κινητοποίησει στο μέγιστο δυνατό βαθμό και προκειμένου αυτό το αίτημα να έχει και κάποιο αποτέλεσμα νομίζω ότι απαραίτητη προϋπόθεση είναι να μεταφέρουμε με όποιο τρόπο κρίνουμε πρόσφορο το λόγο των κρατούμενων στην κοινωνία. Οι κρατούμενοι δεν είναι εξαγριωμένος όχλος είναι άνθρωποι που έχουν τα επιχειρήματά τους και όσο τα αιτιολογούμε εμείς οι άνθρωποι με διάφορους τρόπους για να είμαστε ήσυχοι δεν μπορούμε ποτέ να μπούμε στο κουτί τους. Πρέπει με κάποιο τρόπο και υπάρχουν τρόποι έχουν εφαρμοστεί παλιότερα με τη θανατική ποινή, πρέπει με κάποιο τρόπο να μιλήσουν αυτοί οι άνθρωποι να τους ακούσει η κοινωνία σαν όντα τα οποία δεν έρχονται από άλλο πλανήτη.
Νίκος Μανιός
Ο Θανάσης ο Καραμπέλης γιατρός και συνδικαλιστής αλλά βασικό του γνώρισμα είναι ότι τρέχει αρκετά χρόνια τώρα στις φυλακές σαν γιατρός να εξετάσει τους διάφορους απεργούς πείνας ανεξαρτήτως αιτίας κράτησης.
Θανάσης Καραμπέλης
Ευχαριστώ. Να ξεκαθαρίσω ότι δεν είμαι μόνο εγώ εκείνος που τρέχει στις φυλακές. Υπάρχουν πάρα πολλοί συνάδελφοι οι οποίοι τρέχουν στις φυλακές. Ο Νίκος ο Μανιός πρώτος πρώτος, η Ντόρα η Κοκκινοπούλου και ένα σωρό γιατροί. Η προσπάθεια αυτών των γιατρών που δεν είμαστε μεταξύ μας ιδιαίτερα συντονισμένοι σε αυτό είναι να προσπαθήσουμε να αναδείξουμε και να εξασφαλίσουμε όσο είναι δυνατόν τα δικαιώματα των ασθενών κρατουμένων. Γιατί αυτό το κομμάτι περιπλέκει εμάς τους γιατρούς. Εγώ θα σας πω μερικά πράγματα από την εμπειρία και την πρόσφατη απεργία πείνας του Ζαντορόσνι και του Κυριακόπουλου που ανέδειξε κάποια ζητήματα και για να μην μακρηγορώ να σας πω σύντομα μερικά πράγματα. Ένα από αυτά είναι η κατασκευή ενόχων ένα δεύτερο πράγμα είναι η πολιτική τιμωρία και η πολιτική φυλάκιση που είναι προαποφασισμένη και συμφωνούν όλα τα άλλα όλοι από τους δικαστές μέχρι την κυβέρνηση. Ένα άλλο πρόβλημα είναι η απροσχημάτιστη παραβίαση του ιατρικού απορρήτου και γενικά την παραβίαση των δικαιωμάτων των κρατουμένων ως ασθενών, που μπορεί να φτάνει μέχρι τη βίαιη σίτισή τους. Και πρέπει να σας πω ότι το πρώτο περιστατικό, που έγινε επί ΠΑΣΟΚ και το τελευταίο, που έγινε επί Νέας Δημοκρατίας είναι ακριβώς η ίδια αντιμετώπιση και όπως ειπώθηκε πολύ καθαρά η καταστολή δεν είναι κομματικές είναι πολιτικές ανεξαρτήτου απόκομμα μάλλον εξουσίας και των δυο κομμάτων εξουσίας. Νομίζω ότι δείχνουν ότι η προσπάθεια για ποινικοποίηση τρομοκράτηση της συνολικής διαμαρτυρίας επιδίωξε τον φρονηματισμό και εκφοβισμό και των άλλων και νομίζω ότι τελικά αυτά τα πράγματα δεν μπορούν να είναι τίποτε άλλο παρά μια όχι απειλή ίσως και μία πραγματική εκτροπή από τη δημοκρατία αν η δημοκρατία είναι αυτό που έχουμε στο μυαλό μας. Γενικότερα όμως αυτά όλα ως εμπειρίες από τους κρατούμενους δείχνουν και κάποια άλλα ζητήματα που θα προσπαθήσω έτσι πολύ σύντομα να τα πω.
Πριν να σας πω ότι αυτό που αναφέρθηκε για νοσοκομείο κρατουμένων των φυλακών Κορυδαλλού είναι ένας ευφημισμός. Δεν υπάρχει κανένα νοσοκομείο δεν δικαιούμαστε να έχουμε νοσοκομείο. Είναι ένα αγροτικό ιατρείο. Δεν υπάρχει καμία δυνατότητα ουσιαστικής περίθαλψης των κρατούμενων. Εκείνο που θέλω να πω είναι ότι ενώ ο σωφρονιστικός κώδικας και όλα αυτά που είπαμε προηγουμένως στα χαρτιά είναι πάρα πολύ ωραία στην πράξη αυτό το πράγμα δεν εφαρμόζονται όπως μας είπαν οι δικηγόροι και οι κρατούμενοι. Υπάρχει πραγματικά μία μαύρη τρύπα, ένα μαύρο κενό που ουσιαστικά για μεγάλες κατηγορίες, οι κρατούμενοι είναι μεγάλες κατηγορίες δεν είναι μόνο αυτοί είναι μετανάστες είναι εξεγερμένοι είναι όλοι αυτοί που αμφισβητούν την κοινωνία σήμερα. Είναι πολιτικές ομάδες. Είναι κοινωνικές συμπεριφορές που για τους οποίους το κράτος συστηματικά τα τελευταία χρόνια ειδικά αναστέλλει το Σύνταγμα και τους νόμους για αυτές τις ομάδες, τους ανθρώπους, τους μετανάστες, τους κρατούμενους, τους εξεγερμένους στους φτωχούς θα λέγαμε τελικά και τους αδύνατους οι νόμοι δεν εφαρμόζονται στη χώρα μας. Ούτε το διεθνές ούτε το εθνικό δίκαιο εφαρμόζεται ούτε οι διεθνείς συνθήκες εφαρμόζονται. Τελικά οι νόμοι φαίνεται ότι για μεν τους ισχυρούς και τους πλούσιους ισχύουν προς το συμφέρον τους για δε τους υπόλοιπους φτωχούς, αδύνατους και τους ευάλωτους οι νόμοι εφαρμόζονται μόνο σε βάρος τους και ποτέ υπέρ τους. Και αυτό είναι τεράστιο πρόβλημα του πολιτισμού μας τελικά.
Ένα δεύτερο σημαντικό ζήτημα που εμείς θέλουμε να βάλουμε ως γιατροί –μιλάω πιο πολύ εξ ονόματος γιατρών- είναι ότι από τη στιγμή που περιορίζονται τα δικαιώματα και οι ελευθερίες των ανθρώπων των μεγάλων ομάδων όπως είπαμε προηγούμενα στην πραγματικότητα έχουμε ένα Γκουατάναμο. Αν κανένας ρώταγε αν υπάρχει πραγματικά το Γκουαντάναμο θα έλεγα ότι υπάρχουν πολλά Γκουαντάναμο στην Ελλάδα γιατί Γκουαντάναμο δεν είναι τίποτε άλλο παρά είναι ο χώρος στο οποίο έχουν ανασταλεί οι...το κράτος δικαίου. Αυτό είναι το Γκουαντάναμο και η Ελλάδα δεν μπορεί να λέει ότι δεν έχει, έχει πολλά Γκουαντάναμο.
Ένα άλλο θέμα που θέλω να πω είναι το εξής. Το Σύνταγμα οι νόμοι που υπηρετούν οι δικηγόροι αλλά ισχύει και για κάθε πολίτη από εμάς να το ξέρει ο καθένας αυτό το πράγμα ένα πράγμα λένε για την τιμωρία του παραβάτη. Η παραβατική συμπεριφορά τιμωρείται με τη στέρηση της ελευθερίας. Οποιαδήποτε άλλη εξέλιξη, οποιαδήποτε αναστολή, οποιοδήποτε άλλο δικαίωμα είτε περιορισμός είτε αναστολή δικαιώματος οτιδήποτε άλλο δεν είναι μέσα στα πλαίσια του νόμου υποτίθεται. Όπως λένε οι Εγγλέζοι «ο φυλακισμένος είναι στη φυλακή ως τιμωρία και όχι για να τιμωρηθεί». Αυτή είναι μια βασική αρχή που λέει ότι η φυλάκιση είναι τιμωρία από εκεί και πέρα δεν υπάρχει καμία τιμωρία. Αυτό που θέλω να ξεκαθαρίσω πολύ συγκεκριμένα οποιαδήποτε αναστολή δικαιώματος οποιοσδήποτε περιορισμός, οποιαδήποτε τιμωρία, οποιαδήποτε πέρα της στέρησης της ελευθερίας είναι βασανισμός. Είναι βασανισμός και πραγματικά θέλω να το πω έτσι. Θα έπρεπε με τη φυλάκιση να σταματάει η ποινή και από εκεί και πέρα να αρχίζει η διαδικασία επούλωσης των πληγών αυτών. Αυτός που είναι παραβάτης σήμερα εξεγερμένος ή τέλος πάντων εγκληματίας είναι ο πιο ευαίσθητος ο πιο ευάλωτος πολίτης. Όταν κάποιος φτάνει να εγκληματίσει θα πει ότι κάπου έχει πληγωθεί και αντί η κοινωνία αυτόν τον άνθρωπο που είναι εξαντλημένος γιατί δεν αντέχει πληγώνεται και ο πιο ευαίσθητος και ο πιο ευάλωτος αυτόν τον άνθρωπο αρκεί να του δώσει τη δυνατότητα να επουλώσει τις πληγές του γιατί αλλιώς συντρίβεται ακόμα πιο πολύ. Του στερεί όλα τα άλλα δικαιώματα. Τον απανθρωπίζει και αυτό πρέπει να εξεγείρει κάθε πολίτη νομίζω όλους μας μας εξεγείρει. Θα έλεγα ότι το χρέος της πολιτείας και των ανθρώπων δεν είναι να βασανίσουμε ακόμα περισσότερο τους φυλακισμένους.
Επειδή ένας φυλακισμένος δεν μπορεί να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του ο ίδιος γιατί είναι στο έλεος του κράτους είναι συνεχώς καθήκον των ανθρώπων να υπερασπιστούν αυτοί τα δικαιώματά του. Ο άρρωστος κρατούμενος δεν μπορεί να πάει στο ΕΚΑΒ ούτε να πάει στο εφημερεύον άμα αρρωστήσει θα πεθάνει. Οφείλει η πολιτεία να προασπίσει το δικαίωμά του στην υγεία και όλα τα άλλα δικαιώματά του, την επικοινωνία του, το ότι δεν έχει τηλέφωνο και ένα σωρό άλλα πράγματα. Δηλαδή αντί λοιπόν, το κράτος η πολιτεία να αντιμετωπίσει με σεβασμό τον κρατούμενο και να καταλαβαίνει ότι είναι χρέος δικό της να υπερασπίσει τα δικαιώματά του κάνει το αντίθετο ακριβώς.
Η παγκόσμια ένωση γιατρών έχει βγάλει μία ανακοίνωση μία διακήρυξη για τους απεργούς πείνας πρόσφατα τον Οκτώβρη στην οποία αναφέρεται στα δικαιώματα των απεργών πείνας και καταγγέλλει κάποια πράγματα πολύ σύντομα. Ένα από αυτά είναι ότι απαγορεύεται να χρησιμοποιεί την ιατρική. Δεν μπορεί ένας Εισαγγελέας να δώσει εντολή να παραβεί το καθήκον του να σιτίσει με τη βία τον κρατούμενο όπως κουβέντιαζε ο Εισαγγελέας των φυλακών Κορυδαλλού και ο ίδιος Υπουργός Δικαιοσύνης είχε προτείνει σε πολλούς γιατρούς αυτή τη λύση για τη διακοπή της απεργίας γιατί αυτό είναι βασανισμός.
Τελειώνοντας δεν νομίζω ότι έχω να σας πω άλλα πράγματα είναι ότι εμείς οι γιατροί που ασχολούμαστε πιο πολύ με τους απεργούς πείνας και με τους φυλακισμένους γενικά και μιλάω εκ μέρους των γιατρών θεωρούν ότι κάποιο από αυτά τα ζητήματα είναι τόσο σημαντικά ζητήματα που πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο ευρύτερου προβλήματος προς την κοινωνία γιατί τελικά σαφώς και το νομικό πλαίσιο πρέπει να εφαρμοστεί κάποια στιγμή και το νομικό πλαίσιο να αλλάξει και σαφώς είμαστε αντίθετοι στις φυλακές που συντρίβουν τις προσωπικότητες των ανθρώπων.
Νομίζω όμως, τελειώνοντας ότι εκείνο που πρέπει να πω είναι το εξής τόσο στην απεργία πείνας που έγινε τώρα μόνο το κίνημα αλληλεγγύης που αναπτύχθηκε απέναντι σε αυτά τα παιδιά ήταν εκείνο που έφερε αποτελέσματα και αυτό λέει πολλά πράγματα. Αν υπάρχει ένα κίνημα αλληλεγγύης έξω από τις φυλακές για όσα συμβαίνουν μέσα στις φυλακές μόνο αυτό θα μπορούσε πραγματικά να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη και να μπορέσουν τα πράγματα να αλλάξουν. Συνεπώς εκείνο που νομίζω ότι χρειάζεται είναι ένα μεγάλο κίνημα αλληλεγγύης από τους πολίτες και από εκείνους που ήταν κάποτε στις φυλακές και από όλους ότι πραγματικά κάποτε οι φυλακές θα πάψουν να είναι κολαστήρια. Αυτά.
Νίκος Μανιός
Αν θέλει και ο Βασίλης ο Παπαστεργίου, ο οποίος είναι και ενεργό μέλος της Πρωτοβουλίας για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων να πει και αυτός δυο κουβέντες και να τελειώσουμε σύντομα.
Βασίλης Παπαστεργίου
Φίλες και φίλοι δυο εικόνες θα προσθέσω σε αυτό το φάσμα που δημιουργήθηκε απόψε το ένα αφορά τις φυλακές ανηλίκων στα πλαίσια κάποιων προγραμμάτων τα οποία διαμορφώνονται σε σχέση με τις φυλακές και έτυχε 2 χρόνια ανάμεσα στο 2000 και στο 2002 να μπαίνω αρκετά συχνά στις φυλακές ανηλίκων και ας πούμε από εκεί είναι η πραγματική μου εμπειρία σχετικά με το χώρο αυτό. Όταν μπήκα για πρώτη φορά στις φυλακές μου έκανε πάρα πολύ μεγάλη εντύπωση και αυτό μπορεί να το διαπιστώσει κανείς από τις στατιστικές του Υπουργείου Δικαιοσύνης γιατί υπάρχουν τέτοιες ο πάρα πολύ μεγάλος αριθμός των αλλοδαπών κρατουμένων. Σήμερα από ότι βλέπουμε από τα στοιχεία τότε ήταν λιγότεροι, σήμερα πλέον είναι περισσότεροι από τους μισούς. Νομίζω το 60-65% του αριθμού των ανηλίκων. Σε μεγάλο βεβαίως βαθμό οι αλλοδαποί είναι και σε πολύ μεγάλο ποσοστό και στις φυλακές των ενηλίκων. Υπερεκπροσωπούνται δηλαδή οι αλλοδαποί σε ότι αφορά τις φυλακές. Μία παραδοσιακή προσέγγιση γύρω από το ζήτημα αυτό θα έλεγε το εξής: ότι οι άνθρωποι αυτοί βρίσκονται σε μία συνθήκη ζωής πολύ δύσκολη και αυτό τους ωθεί πρακτικά να κάνουν πράξεις οι οποίες εμπίπτουν στα πλαίσια του ποινικού νόμου. Διαπράττουν, λοιπόν, μικροκλοπές ή κλοπές αυτοκινήτων ή οτιδήποτε άλλο ή ληστείες και για αυτό το λόγο τιμωρούνται και για αυτό το λόγο βρίσκονται στη φυλακή. Όσο και αν μας είναι οικεία μία τέτοια συλλογιστική και σε ένα βαθμό θα μπορούσε να πει κάποιος ότι έχει μία βάση η πραγματικότητα νομίζω ότι είναι διαφορετική. Δεν αρκεί αυτή δηλαδή η προσέγγιση προκειμένου να το ερμηνεύσουμε αυτό. Στην πραγματικότητα έχει να κάνει με το πως αντιμετωπίζεται ο καθένας από ένα ποινικό δικαστήριο. Πηγαίνοντας δηλαδή, κανείς σε ένα δικαστήριο ανηλίκων διαπιστώνει ότι ο αλλοδαπός, ο μετανάστης, ή ο τσιγγάνος είτε είναι αλλοδαπό είτε είναι Έλληνας για τις ίδιες ακριβώς πράξεις τις οποίες μπορεί να τις αντιμετωπίσει κάποιος Έλληνας θα αντιμετωπιστεί με πάρα πολύ διαφορετικό τρόπο. Και εκεί πέρα πραγματικά δικαιώνεται αυτό που ακούστηκε πριν ότι το κράτος της καταστολής δηλαδή η φυλάκιση η παραπομπή ας πούμε στη φυλακή και στην κράτηση έρχεται να συμπληρώσει ουσιαστικά την έκταση του ποινικού κράτους. Το δικαστήριο δηλαδή ανηλίκων φυλακίζει τον αλλοδαπό κρατούμενο διότι ακριβώς είναι ένας άνθρωπος που συνήθως δεν έχει οικογένεια ή οικογένεια που είναι πάρα πολύ φτωχή. Οι δικαστές τον βλέπουν φυσικά με κοινωνική προκατάληψη. Το κράτος δεν έχει πέρα ελαχίστων κοινωνικών επιμελητών να τον παραπέμψει οπουδήποτε για εργασία να του βρει δουλειά να του βρει μία δημιουργική απασχόληση και για το δικαστήριο γιατί πολιτική της είναι να τον βάλει στη φυλακή και αυτό κάνει συνήθως. Αντίθετα ο Έλληνας ο οποίος κατηγορείται για το ίδιο ακριβώς αδίκημα στο δικαστήριο θα αντιμετωπίσει μία πολύ καλύτερη αντιμετώπιση και συνήθως δεν θα πάει φυλακή γιατί θα υπάρχει μια οικογένεια η οποία θα μπορεί να δώσει στο δικαστήριο μία υποτιθέμενη εγγύηση ότι θα μπορεί να περιβάλλει τον ανήλικο με τέτοια προσοχή έτσι ώστε να μην ξαναπέσει στα δίχτυα του ποινικού νόμου. Το αποτέλεσμα είναι ότι ξανακαταλήγουμε σε ένα παλιό υπόδειγμα που είναι η φυλάκιση των επικίνδυνων τάξεων. Δηλαδή οι κοινωνικά ασθενέστερες κατηγορίες που κατά τεκμήριο είναι οι αλλοδαποί σήμερα θα τιμωρηθούν ουσιαστικά για αυτό το οποίο είναι και όχι για την πράξη την οποία έχουν τελέσει και νομίζω ότι αυτό παρότι η εμπειρία ή δική μου προέχει κυρίως από τα δικαστήρια ανηλίκων και τις φυλακές ανηλίκων σε πολύ μεγάλο βαθμό το οποίο ισχύει και στις φυλακές ενηλίκων και στα κοινά ποινικά δικαστήρια.
Ένα δεύτερο στοιχείο με το οποίο πιστεύω θα συνεισφέρω στη συζήτηση είναι το θέμα των κρατητηρίων. Θα μπορούσε να φανεί λιγάκι ένα ζήτημα το οποίο δεν έχει τόση σημασία εδώ πέρα έχουμε μιλήσει για ανθρώπους που έχουν εκτίσει πολυετείς ποινές κάθειρξης ενώ τα κρατητήρια είναι ένας χώρος στον οποίο ουσιαστικά κάποιος παραμένει για ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Ωστόσο νομίζω ότι δεν είναι ένα αμελητέο θέμα και για δυο τρεις συγκεκριμένους λόγους. Τα κρατητήρια είναι ένας χώρος στον οποίο ιδίως υπάρχουν πάλι αλλοδαποί και μπορούν να παραμείνουν για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα που μπορεί να φτάσει μέχρι και τους 3 μήνες. Δεν έχω στερηθεί ποτέ την ελευθερία μου. Δεν έχω κρατηθεί ποτέ αλλά υποθέτω ότι και μία μέρα στέρησης της ελευθερίας είναι πάρα πολύ σημαντική άρα και οι 3 μήνες είναι ένα μάλλον πολύ σημαντικό χρονικό διάστημα. Τα κρατητήρια είναι φυλακές χωρίς ούτε καν να έχουν τις ελάχιστες εγγυήσεις τις οποίες μπορεί να πει κανείς ότι έχει μία φυλακή. Όποιος κρατείται ή όποιος έχει δει μάλλον κάποια κρατητήρια θα διαπιστώσουμε ότι οι συνθήκες κράτησης εκεί πέρα είναι πολύ χειρότερες και ένα στοιχείο που είναι πάρα πολύ σημαντικό είναι ότι ένας κρατούμενος παραμένει στο κελί του και δεν προαυλίζεται επί 3 μήνες συνέχεια. Δεν έχει δηλαδή αυτό το προνόμιο που έχουν στις φυλακές το να βγαίνει δηλαδή ο κρατούμενος σε μία αυλή να συνευρίσκεται με κάποιους ανθρώπους ή τέλος πάντων να είναι σε ένα χώρο που είναι πιο ευρύς από το κελί του στα κρατητήρια αυτό το δικαίωμα το στερείται παντελώς για 3 ολόκληρους μήνες. Εκεί πέρα βεβαίως τα ζητήματα που αφορούν τις συνθήκες υγιεινής, τα ζητήματα επικοινωνίας, η πρόσβαση σε τηλέφωνο ή σε οτιδήποτε άλλο είναι ακόμα πιο σκληρά σχεδόν αρχαϊκά πρωτόγονα ας πούμε πάρα πολύ χειρότερα από ότι είναι μέσα στις κοινές φυλακές.
Ένα δεύτερο στοιχείο το οποίο αφορά τα κρατητήρια είναι ότι στους χώρους αυτούς σε πολλές περιπτώσεις μένουν μέχρι 3 μήνες ανήλικοι, άνθρωποι δηλαδή παιδιά κάτω των 18 χρονών οι οποίοι δεν έχουν διαπράξει κανένα ποινικό αδίκημα το μόνο που τους έχει είναι ότι βρίσκονται χωρίς χαρτιά μέσα στη χώρα μας. Εκεί πέρα υπάρχει παραβίαση κάθε διεθνών συνθηκών τις οποίες έχει συνυπογράψει η Ελλάδα δηλαδή χωρίς να υπάρχει καμία παράβαση ποινικού νόμου παιδιά μπαίνουν στη φυλακή ουσιαστικά και ένα χρονικό διάστημα το οποίο είναι πολύ σημαντικό για τη διάπλασή τους.
Υπάρχει και ένα τρίτο ζήτημα για το οποίο νομίζω ότι τα κρατητήρια είναι μία σημαντική ιστορία είναι το γεγονός ότι μας εθίζει σε μία κατάσταση επίσης όλου του κοινωνικού συνόλου γιατί σε ένα κρατητήριο μπορεί να μπει ο καθένας μπορεί να μπούμε και εμείς το Σάββατο το βράδυ αν μας πιάσουν πιωμένους και να παραβρεθούμε σε αυτόφωρο τη Δευτέρα το πρωί. Όποιος ζήσει αυτή την εμπειρία έστω και για δυο μέρες σε ένα αστυνομικό τμήμα όπως είναι αυτό της Ομόνοιας, του Συντάγματος ή οπουδήποτε αλλού καταλαβαίνει ότι βρίσκεται και τελικά υποτάσσεται σε μία κουλτούρα υποταγής στην αστυνομική αυθαιρεσία. Είναι ένας χώρος στον οποίο κανένα δικαίωμα δεν ισχύει και μετά αυτό μας εθίζει και στο γεγονός ότι ο χώρος γενικά της φυλακής και της κράτησης είναι ένας χώρος στον οποίο δεν μπορούν να γίνουν αξιώσεις ή διεκδικήσεις. Είναι τέτοιος ο συνωστισμός και τέτοια η αυθαιρεσία στη συμπεριφορά που ουσιαστικά μαθαίνουμε ότι οι φυλακές είναι κάτι το οποίο δεν παίζεται.
Αν κάτι τελειώνοντας κρατάμε κάτι, εγώ κρατάω τα πάντα και νομίζω ο καθένας μας από αυτή τη κουβέντα είναι αυτό που είπε ο Καλαϊτζίδης κάποια στιγμή νομίζω ότι είναι σημαντικό για τον κρατούμενο ότι ακόμα και αν κάνει κάτι δεν θα υπάρξει κάποιος από έξω να τον στηρίξει. Είναι πάρα πολύ φοβικό αυτό. Ο Καραμπέλης προηγουμένως επισήμανε ότι είναι σημαντικό να δημιουργήσει ένα χώρο όπου αυτά τα αιτήματα θα ακούγονται και θα λέγονται. Η ουσία δηλαδή είναι να ρίξουμε φως στο χώρο της φυλακής, ένα χώρο που δεν υπάρχει καθόλου φως και με αυτό τον τρόπο να δώσουμε στήριγμα στους ανθρώπους οι οποίοι θέλουν να διαμορφώσουν και να μας πουν το λόγο τους.
Επομένως ότι δίαυλος υπάρχει ραδιόφωνο, εφημερίδες αλλά και ένας φορέας όπως είναι αυτή η επιτροπή να ενισχυθούν έτσι ώστε να λειτουργήσουν σαν προβολείς που να ρίξουν φως εκεί που φτάνει η αυθαιρεσία και η παρανομία, δηλαδή ακόμα και η παράβαση των κανόνων που υπάρχουν. Αυτός είναι ένας τρόπος που θα προσπαθήσει να βοηθήσει σε κάθε τι και εκεί θα αναδειχθούν κάποιες απόψεις. Δεν είναι ανάγκη να συμφωνήσουμε μεταξύ μας προκειμένου να ανοίξουμε ένα τέτοιο μέτωπο. Μπορεί να υπάρξουν απόψεις καταργητικές, απόψεις μεταρρυθμιστικές ή οτιδήποτε άλλο. Νομίζω ότι το να ξεκινήσει η συζήτηση να ανοίξει δηλαδή αυτός ο προβολέας να δώσει φως στις συνθήκες κράτησης είναι η σημαντικότερη συμβολή μας σε αυτούς τους ανθρώπους.
Νίκος Μανιός
Η παρουσία σας όλων εδώ σήμερα νομίζω ότι έκανε πράγματα σήμερα. Πρώτον έδωσε νόημα στην ύπαρξη της πρωτοβουλίας δεύτερον μας δίνει έμπνευση να συνεχίσουμε μαζί όμως όχι μόνοι. Θα ήθελα να πω το εξής δεν πρέπει να μας χωρίζουν οι διαφορετικές μας πολιτικές απόψεις για το ζήτημα των φυλακών. Γιατί η φυλακή μέχρι να καταργηθεί πρέπει να βοηθήσουμε εμείς αυτοί που είναι μέσα να μπορούν να ζουν καλύτερα. Προσωπική μου εμπειρία πολλά χρόνια πριν είναι ότι οι συνθήκες κράτησης στον Κορυδαλλό των πολιτικών με των ποινικών ήταν η μέρα με τη νύχτα. Το να έχεις τη δυνατότητα να μπεις στο κελί σου μόνος σου και να κάνεις ότι θέλεις για 15 ώρες χωρίς κανείς να σε δει είναι κατάχρηση. Υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να μας συγκινήσουν για να φτιάξουμε καλύτερες συνθήκες κρατουμένων διότι είναι άνθρωποι, συνάνθρωποι και συμπολίτες μας, είναι σύντροφοι δεν ξέρω πως αλλιώς ο καθένας τους αισθάνεται. Η δύναμή μας όμως θα προέρθει μόνο αν πάρουμε ως κυρίαρχο την αλληλεγγύη προς αυτούς που είναι μέσα. Ο καθένας μπορεί να ονειρεύεται και να φαντάζεται και να επαγγέλλεται ένα διαφορετικό μέλλον για την κοινωνία που έρχεται. Αυτό δεν εμποδίζει δεν πρέπει να μας εμποδίζει διότι εμποδίζει τώρα είναι σαφές ότι εμποδίζει τη συγκρότηση και άλλων ομάδων πρωτοβουλίας. Είπε ένα φίλος δεξιά στο βάθος ότι από το 74 και πριν το ’74 έπρεπε να υπάρχουν τέτοιες πρωτοβουλίες. Το ’81-82 κάναμε μία απόπειρα πάλι γιατροί και δικηγόροι ήμασταν τότε νεότεροι από ότι είμαι εγώ τώρα να κάνουμε ένα κίνημα για τους κρατούμενους. Κάναμε δύο, τρεις συναντήσεις στην τέταρτη συνάντηση διαλυθήκαμε διότι το βασικό ερώτημα ήταν είμαστε υπέρ της κατάργησης των φυλακών ή υπέρ τη βελτίωσης. Κάναμε αυτό το ηλίθιο λάθος και βάλαμε αυτό το ερώτημα. Διότι θέλαμε να καταργήσουμε τις φυλακές πολλοί είχαν πεθάνει μέσα στις φυλακές άδικα. Την Πέμπτη το απόγευμα στις 19.00 Ακαδημίας 62 στον 5ο όροφο που είναι τα γραφεία της εφημερίδας «ΕΠΟΧΗ» όποιος μπορεί και θέλει καλό είναι να περάσει από εκεί υπάρχει μία συνάντηση. Όποιος δεν μπορεί αλλά θέλει να συμμετέχει στην Πρωτοβουλία υπάρχει λίστα έξω που μπορεί να δώσει τηλέφωνο email ότι θέλει για να έρθουμε εμείς σε επαφή μαζί του και να βοηθήσει. Ας κρατήσουμε αυτό το πράγμα που έγινε σήμερα σαν εναρκτήριο λάκτισμα για να φτιάξουμε ένα κίνημα έξω από τη φυλακή για αυτούς που είναι μέσα στη φυλακή. Οι διαφορές ιδεολογικές, πολιτικές, άλλος θα είναι επαναστάτης, άλλος πολύ ρεφορμιστής αλλά πρέπει να δώσουμε όλοι μαζί αυτόν τον αγώνα για αυτούς που είναι μέσα. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ!
