Προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης
Υ Π Ο Μ Ν Η Μ Α
Επί των αιτημάτων
των κρατούμενων απεργών πείνας
Η Πρωτοβουλία για τα δικαιώματα των κρατούμενων, μετά την παρουσίαση των αιτημάτων τους στην συνάντηση με τον υπουργό Δικαιοσύνης στις 6/11/2008, με δική της πρωτοβουλία και μετά από διαβουλεύσεις με τους κρατούμενους απεργούς, προτείνει για την υλοποίηση των αιτημάτων αυτών, τα ακόλουθα:
1. Επί του ζητήματος των αθρόων και συσσωρευμένων πειθαρχικών ποινών.
α. Νομοθετικές ρυθμίσεις
Δέσμευση του Υπουργείου, με ανακοινώσεις του, για τα ακόλουθα:
Κατάργηση των άρθρων 68,69,70 και 71 του Σωφρονιστικού κώδικα (ν. 2776/99) που είναι οι πειθαρχικές διατάξεις, με ιδιαίτερη έμφαση ,
- στην κατάργηση της διπλής κύρωσης (πειθαρχικής και ποινικής) που επιβάλλεται στους κρατούμενους για κάθε τυχόν παραβίαση,
- την κατάργηση της αθροιστικής συσσώρευσης του χρόνου διαγραφής των κυρώσεων (σωρευτικά δύο χρόνια για κάθε παράβαση) , που οδηγεί σε δυσανάλογη επιμήκυνση στο χρόνο των συνεπειών της κύρωσης,
- στην αποσύνδεση των πειθαρχικών κυρώσεων από την χορήγηση των αδειών και της υφ’ όρον απόλυσης, (διότι είναι παράλογο η π.χ. απείθεια στην αυταρχική εντολή ενός υπαλλήλου να έχει σαν συνέπεια την επιμήκυνση της παραμονής του κρατούμενου στην φυλακή).
β. Άμεσα μέτρα
- Διαγραφή των πειθαρχικών ποινών που έχουν μέχρι σήμερα επιβληθεί, με την έκδοση υπουργικής αποφασης, όπως προβλέπεται ως δικαίωμα του Υπουργού , στο άρθρο 71 παρ. 10 του 2776/99, για να αμβλυνθούν οι συνέπειες από την κατάχρηση του μέτρου σε βάρος των κρατούμενων,
- Άμεση κατάργηση, με έκτακτη νομοθετική τροποποίηση, που θα περιληφθεί σε οποιοδήποτε νομοσχέδιο υπό ψήφιση, της διάταξης του άρθρου 69, παρ. 4 εδ. 2 ,
του ν. 2776/99, η οποία προβλέπει τον αθροιστικό υπολογισμό του χρόνου διαγραφής των πειθαρχικών ποινών,
- Εγκύκλιο του Υπουργού προς τις Φυλακές που θα συνιστά στους Διευθυντές και τα Πειθαρχικά Συμβούλια να μην γίνεται κατάχρηση των πειθαρχικών διατάξεων, με δεδομένη την μεγάλη επίδραση που έχουν οι πειθαρχικές ποινές στην διάρκεια και στις συνθήκες παραμονής του κρατούμενου στις φυλακές , ενόψει και της αναμόρφωσης των διατάξεων του Σωφρονιστικού Κώδικα ιδιαίτερα ως προς τις συγκεκριμένες διατάξεις.
Σημειώνουμε ότι και ο Υπουργός Δικαιοσύνης αναγνωρίζει ότι οι πειθαρχικές ποινές που επιβάλλονται δεν πληρούν τα εχέγγυα δικαιότητας, όπως προκύπτει από την από 6/11/2008 ανακοίνωσή του .
2. Όσον αφορά τα βασικά όρια έκτισης ποινής για την θεμελίωση του δικαιώματος στην υφ’ όρον απόλυση :
Ζητάμε:
- Άμεση κατάργηση τις διάταξης του άρθρου 19Α του ν. 1729/1987 (περί ναρκωτικών) όπως προστέθηκε με το ν. 2943/2001 , με την οποία αυξήθηκε το ελάχιστο όριο για την θεμελίωση του δικαιώματος της υφ’ όρον απόλυσης από τα 3/5 που ισχύει για τα λοιπά αδικήματα στα 4/5, προκείμενου για ποινές κάθειρξης του νόμου περί ναρκωτικών, και όπου αλλού ισχύουν, με έκτακτη νομοθετική ρύθμιση που θα περιληφθεί σε οποιοδήποτε νομοσχέδιο υπό ψήφιση,
- Δέσμευση για προώθηση νομοθετικής ρύθμισης, για την αναθεώρηση των ελαχίστων ορίων των 3/5 για τις ποινές κάθειρξης και των 16 ετών για τα ισόβια όπως ισχύουν σήμερα και την αντίστοιχη μείωση αυτών.
Σημειώνουμε ότι , όπως προκύπτει από την από 3-11-2008 ανακοίνωση του Υπουργείου, ως προς το σημείο αυτό προτείνεται με εισήγηση του ΚΕΣΦ (Κεντρικού Επιστημονικού Συμβουλίου Φυλακών), η μερική κατάργηση του ελάχιστου ορίου των 4/5 και επαναφορά των 3/5 με διατήρηση της για όσους «έχουν κηρυχθεί ένοχοι για κακούργημα περί τα ναρκωτικά με τις επιβαρυντικές περιστάσεις του ν. 1729/87» .
Όμως η πρόταση αυτή πάσχει διότι
α) η ρύθμιση των 4/5 του παραπάνω νόμου ισχύει έτσι κι αλλιώς μόνον για κακουργήματα περί τα ναρκωτικά και όχι για πλημμελήματα
β) στις φυλακές βρίσκονται 4.890 άτομα για υποθέσεις ναρκωτικών και οι περισσότεροι εκτίουν ποινές κάθειρξης που κατά κανόνα είναι με τις επιβαρυντικές περιστάσεις , (υποτροπή και καθ’ έξιν και κατ’ επάγγελμα) , λόγω της φύσης των αδικημάτων,
γ) σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας 757/2004 θα είχε οδηγήσει σε ποινές που δεν θα υπερέβαιναν τα 10 χρόνια.
Επομένως, η ρύθμιση, όπως προτείνεται από το ΚΕΣΦ, δεν αρκεί για την άμβλυνση της κρίσης που έχει δημιουργήσει η αντιμετώπιση των ναρκωτικών στη χώρα μας και για την ανακούφιση της αγανάκτησης από την συσσωρευμένη αδικία που αισθάνονται οι κρατούμενοι στις φυλακές.
3. Όσον αφορά την εφ’απαξ μείωση ποινών.
Προτείνουμε την υιοθέτηση νομοθετικής πρότασης για την αναλογική μείωση των ποινών, τόσο αυτών της φυλάκισης (πρόταση που αποδέχεται το Υπουργείο και προτείνει και το ΚΕΣΦ), όσο και αυτών της κάθειρξης άνω των 5 ετών, δεκτού γενόμενου ότι εκεί υπήρξε η μεγάλη επιβάρυνση κατά την επιμέτρηση των ποινών και,επομένως, μια τέτοια ρύθμιση είναι απολύτως αναγκαία ως αντιστάθμισμα για την ελάφρυνση της αδικίας που συσωρεύθηκε και την επιτάχυνση των διαδικασιών αποσυμφόρησης των φυλακών .
Η ρύθμιση αυτή μπορεί για τα πλημμελήματα να είναι αντίστοιχη αυτής που εφαρμόσθηκε με τις διατάξεις του ν. 3346/05 για τις μικρές ποινές, ( μια ανάλογη διαδικασία δέχεται και το ΚΕΣΦ, όπως προκύπτει από την ανακοίνωση του Υπουργείου από 3-11-2008).
Όσον αφορά τα κακουργήματα η ρύθμιση αυτή μπορεί να έχει την ακόλουθη μορφή:
α) να απολύονται από τις φυλακές, με διάταξη Εισαγγελέα, οι κρατούμενοι με ποινές κάθειρξης έως 10 ετών, εφ’ όσον έχουν εκτίσει με οποιονδήποτε τρόπο το ένα τρίτο της ποινής και δεν κρατούνται για άλλη αιτία,
β) καθώς και οι κρατούμενοι με ποινές κάθειρξης άνω των 10 ετών, εφ’ όσον έχουν εκτίσει με οποιονδήποτε τρόπο το ένα δεύτερο της ποινής,
με τον όρο της ανάκλησης στην περίπτωση που υποπέσουν σε νέο από δόλο τελούμενο έγκλημα μετά την απόλυσή τους και καταδικασθούν αμετάκλητα σε ποινή στερητική της ελευθερίας μεγαλύτερη των δύο ετών.
Να ισχύσει η παραπάνω ρύθμιση για όσους κρατούμενους συμπληρώνουν τις παραπάνω προϋποθέσεις μέχρι την 31/12/2009
Για όσους κρατούμενους δεν συμπληρώσουν τις προϋποθέσεις για την απόλυση τους κατά τα άνω να δοθεί χάρη για μέρος της ποινής αναλογικά, έως τριών ετών υπό τον όρο ότι θα υποβάλουν σχετική αίτηση κατά τις διατάξεις περί παροχής χάριτος.
4. Εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας 757/2004.
Δέσμευση του Υπουργού σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή, μέχρι του τέλους του χρόνου, της ευρωπαϊκής οδηγίας 757/2004 με την οποία ορίζονται τα πλαίσια των ποινών για τις υποθέσεις για ναρκωτικά.
Όπως διαβεβαίωσε ο Υπουργός στην συνάντηση μας, θα προχωρήσει στην εφαρμογή της σύμφωνα και με τις υποδείξεις του ΚΕΣΦ, όμως η διαβεβαίωση χωρίς συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα δεν μπορεί να ικανοποιήσει τους κρατούμενους.
Ζητάμε ανακοίνωση του Υπουργού για την δέσμευση και επισήμανση προς το δικαστικό Σώμα ότι η Οδηγία δεσμεύει τη χώρα μας και μέχρι την νομοθέτησή διάταξης για την εναρμόνιση της νομοθεσίας μας, πρέπει να προσαρμόσουν τις ποινές που επιβάλουν στο πνεύμα της Οδηγίας , εφόσον το επιτρέπει ο μέχρι σήμερα ισχύων νόμος.
Να προστεθεί υποπερίπτωση στο άρθρο 525 ΚΠΔ που να παρέχει δικαίωμα για επανάληψη της διαδικασίας στις περιπτώσεις αμετάκλητης καταδίκης με τις διατάξεις του νόμου 1729/87 όπως είχαν πριν την προσαρμογή του στη παραπάνω οδηγία.
5. Μείωση του ανώτατου ορίου έκτισης ποινών.
Ζητάμε δέσμευση του Υπουργείου για την μείωση των ανώτατων ορίων προβλεπόμενης παραμονής στη φυλακή, που είναι σήμερα τα 25 χρόνια προκείμενου για ποινές κάθειρξης και 16 (συν 4 ευεργετικά), προκείμενου για ισόβια, στα αντίστοιχα των 3/7 και 12 χρόνων (συν 4 ευεργετικά για τα ισόβια).
Σημειώνουμε εν προκειμένω ότι η Ελλάδα, με τα μικρότερα ποσοστά εγκληματικότητας στην Ευρώπη, είναι μία από τις χώρες με τις βαρύτερες επιβαλλόμενες ποινές και τον μεγαλύτερο πληθυσμό των φυλακών με βαρειές και βαρύτατες καταδίκες.
Έτσι , η άμεση προώθηση ρύθμισης για την μείωση των ανώτατων προβλεπόμενων ορίων για την έκτιση των ποινών είναι ένα αναγκαίο μέτρο αντιστάθμισης αυτής της υπερβολής και διευκόλυνσης της αποσυμφόρησης των φυλακών.
6. Προφυλάκιση
Ζητάμε την δέσμευση του Υπουργού για την προώθηση νομοθετικής ρύθμισης με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα , με θέμα την μείωση των ανώτατων ορίων της προφυλάκισης στους 12 μήνες αντί για 18 που ισχύει σήμερα, αίτημα που και στην συνάντηση μας αναγνώρισε ο Υπουργός ότι είναι δίκαιο .
Μέχρι την υλοποίηση του μέτρου την εκδοση εγκυκλίου με την οποία θα επισημαίνεται η κατάχρηση του επαχθούς μέτρου της προφυλάκισης και θα συνιστάται η προσεκτική και συνετή εφαρμογή του νόμου (του άρθρου 282 Κ.Π.Δ.), που προβλέπει αυστηρές προϋποθέσεις για την επιβολή του μέτρου.
7. Εφαρμογή των διατάξεων που αφορούν την άδεια και τα ευεργετικά ημερομίσθια.
Προώθηση νομοθετικής τροποποίησης του άρθρου 56 του νόμου 2776/99 με την οποία θα αυξάνεται η διάρκεια κάθε τακτικής άδειας στις 10 ημέρες μετά την πρώτη της χορήγηση.
Ζητάμε άμεσα εγκύκλιο του Υπουργού προς τις Φυλακές της χώρας όπου θα συνιστάται στα Συμβούλια να χορηγούν κανονικά τις άδειες στους κρατούμενους που συμπληρώνουν τις προϋποθέσεις, με κριτήρια ευρύτητας, κατανόησης και επιείκειας , χωρίς να προσφεύγουν σε αόριστες αιτιολογίες απόρριψης, που δεν προβλέπονται στο νόμο και χωρίς άλλες σκοπιμότητες, πλην αυτών που αφορούν την ανακούφιση του κρατούμενου από το βάρος και τις συνέπειες του εγκλεισμού και την ενθάρρυνση της κοινωνικής του επανένταξης.
Επιπλέον ζητάμε με εγκύκλιο να συνιστάται στις Διοικήσεις των Φυλακών η κατά το δυνατό δικαιότερη κατανομή των ευεργετικών ημερομισθίων και η εξασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής συμμετοχής των κρατούμενων σε δραστηριότητες εργασίας , εκπαίδευσης , αθλητικές και δημιουργικές , ώστε να δημιουργείται η προσδοκία για την μείωση του χρόνου παραμονής στη φυλακή και να απαλύνεται το βάρος και οι συνέπειες της αδράνειας που συνεπάγεται η στέρηση της φυσικής ελευθερίας.
8. Άβατο των Φυλακών
Ζητάμε να επιτραπεί άμεσα η επίσκεψη στις φυλακές για να ακούσουν τους κρατούμενους και να λάβουν άμεση γνώση των συνθηκών διαβίωσης :
α) σε διακομματική επιτροπή βουλευτών ,
β) στον Συνήγορο του Πολίτη,
γ) σε επιτροπή από κοινωνικούς φορείς.
Να μελετηθεί η σε μόνιμη βάση συμμετοχή παρατηρητών από κοινωνικούς φορείς και από μέλη του Συνηγόρου του Πολίτη στα συμβούλια της Φυλακής ιδιαίτερα όταν οι αποφάσεις αφορούν ατομικά μέτρα υπέρ ή κατά των κρατούμενων (άδειες κλπ) .
9. Ιατρική περίθαλψη
Να ληφθούν άμεσα μέτρα :
α) για την ύπαρξη γιατρού σε μόνιμη βάση σε κάθε φυλακή ,
β) για την διάθεση μόνιμου ασθενοφόρου στις απομακρυσμένες από πόλεις φυλακές (π.χ. Μαλανδρίνο) και στις φύλακες με πληθυσμό άνω των 300 ατόμων για την μεταφορά ασθενών κρατουμένων,
γ) για την άμεση μεταφορά των ασθενών κρατούμενων σε νοσοκομείο,
δ) για την άμεση αναμόρφωση του Νοσοκομείου κρατουμένων Κορυδαλλού .
Σημειώνουμε ότι οι ανεπαρκείς δομές περίθαλψης των κρατούμενων έχουν καταγγελθεί τόσο από την CPT, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πρόληψη των βασανιστηρίων, όσο και από άλλους φορείς μεταξύ των οποίων η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και η Ειδική Επιτροπή ελεγκτών της Διεύθυνσης Υγειονομικών Ελέγχων της Νομαρχίας Πειραιά ( Μάιος 2007) και αναγνωρίζεται και από το Υπουργείο.
10. Εναλλακτικές μορφές κράτησης
Ζητάμε
α) την έκδοση της Υπουργικής αποφασης που προβλέπεται στο άρθρο 59 παρ. 4 για την εφαρμογή του άρθρου που αφορά το καθεστώς της ημιελεύθερη διαβίωσης,
β) εγκύκλιο για την εφαρμογή του μέτρου που προβλέπεται στο νόμο και έχει μέχρι σήμερα εφαρμοσθεί μόνον για έναν κρατούμενο,
γ) εγκύκλιο για την εφαρμογή των διατάξεων που αφορούν τις εναλλακτικές μορφές έκτισης ποινής που προβλέπονται στ άρθρα 60, 63 και 64 , που μέχρι σήμερα δεν εφαρμόζονται παρά σε ελάχιστες περιπτώσεις
δ) προώθηση νομοθετικής ρύθμισης για την διεύρυνση της εφαρμογής των μέτρων.
11. Άλλα Μέτρα
Να συσταθεί άμεσα νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την μελέτη και προώθηση προτάσεων
α) για το θέμα της κατάργησης των φυλακών ανηλίκων και την σύσταση ανοικτών δομών προστασίας για τους ανήλικους παραβάτες,
β) για την αναθεώρηση διατάξεων και ορίων ποινών του Ποινικού Κώδικα και των ειδικών νόμων.
Να γίνουν τα αναγκαία βήματα για:
α) άμεση βελτίωση των υποδομών των φυλακών και των συνθηκών διαβίωσης
β) εξασφάλιση ειδικού χώρου και κατάλληλων συνθηκών για το επισκεπτήριο με τα μέλη της οικογένειας και ιδιαίτερου χώρου για την συνάντηση του κρατούμενου με την/τον σύζυγο ή σύντροφο του , όπως προβλέπεται σε άλλες χώρες της Ευρώπης,
γ) αποτελεσματική εφαρμογή των διατάξεων μεταφοράς των αλλοδαπών κρατούμενων στη χώρα καταγωγής τους , όταν αυτοί το επιθυμούν.
δ) βελτίωση των συνθηκών μεταγωγής.
Να εκδοθεί άμεσα εγκύκλιος, με την οποία
- Να απαγορεύεται η πρόσδεση του κρατούμενου με χειροπέδες πισθάγκωνα κατά τη διάρκεια της μεταγωγής,
- Να αρθούν όλες οι απαγορεύσεις στην ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και να επιτραπεί ανεμπόδιστα η πρόσβαση του κρατούμενου σε βιβλία, εφημερίδες και έντυπα χωρίς λογοκρισία.
12. Ειδικό καθεστώς.
Τέλος η Πρωτοβουλία επισημαίνει ότι μετά από 6 χρόνια συνεχίζεται η κράτηση των κρατούμενων της 6ης πτέρυγας των Φυλακών Κορυδαλλού σε καθεστώς απομόνωσης και σε υπόγειο χώρο και ζητά την κατάργηση του ειδικού καθεστώτος.
ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ
ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ 62, ΑΘΗΝΑ
Τηλ. 210-3619513
