ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ΣΧΟΛΕΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΦΥΛΑΚΕΣ
Κρατούμενοι στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλο, με την απελπισία, τη βία και τα ναρκωτικά να είναι καθημερινό φαινόμενο
Ο βαθμός προόδου μιας χώρας φαίνεται και από τις συνθήκες που επικρατούν στις φυλακές της. Στις ελληνικές φυλακές η εικόνα είναι τραγική. Οι κρατούμενοι διαβιούν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες, στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλο, συχνά μαζί κατάδικοι με υπόδικους, βαρυποινίτες με μικροπαραβάτες, χρήστες με υπό απέλαση μετανάστες. Σε κελιά για δύο συνωστίζονται 5, 6 και 7 κρατούμενοι, με υποτυπώδη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και ανύπαρκτη ψυχολογική στήριξη. Ταυτόχρονα η βία, οι τσακωμοί και οι ξυλοδαρμοί ανάμεσα στους κρατουμένους αποτελούν καθημερινό φαινόμενο.
Μισοί Ελληνες και μισοί αλλοδαποί, οι κρατούμενοι των ελληνικών φυλακών, υπάνθρωποι ξεχασμένοι από Πολιτεία και κοινωνία, βγαίνουν από την αφάνεια μόνο στις αιματηρές εξεγέρσεις, τους μαζικούς θανάτους από ναρκωτικά, τις πυρκαγιές, τα φρικιαστικά ξεκαθαρίσματα λογαριασμών - τα μεγάλα «ταμπού» των φυλακών, για τα οποία κανείς δεν τολμάει να μιλήσει από τον φόβο της στυγερής εκδίκησης. Έτσι, στην επιφάνεια βγαίνει μόνο το εξόφθαλμο πρόβλημα των υπεράριθμων κρατουμένων, το οποίο ομολογουμένως είναι θεμελιώδες. Τα τελευταία 15 χρόνια κατασκευάστηκε μόνο μία νέα φυλακή ενώ ο αριθμός των φυλακισμένων αυξήθηκε ραγδαία. Το υπουργείο Δικαιοσύνης σχεδιάζει την άμεση δημιουργία άλλων έξι με 2.400 θέσεις. Παράλληλα, σε αρκετά καταστήματα έχει γίνει κατανομή των φυλακισμένων ανάλογα με το ύψος της ποινής, το είδος του αδικήματος, την ηλικία. Όμως, αρκούν αυτά για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, και εν τέλει για τον αληθινό σωφρονισμό και τη μείωση της εγκληματικότητας; Η «Κ» μίλησε με σωφρονιστικούς υπαλλήλους, με πρώην και νυν κρατουμένους. Πίσω από τις συγκρατημένες, λιτές περιγραφές τους συντίθεται λίγο λίγο το μεγαλύτερο μέρος από το παζλ του Καιάδα των φυλακών.
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_100739_10/04/2006_150288
Ο ΣΥΝΩΣΤΙΣΜΟΣ ΦΘΑΝΕΙ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΣΦΥΞΙΑΣ
Της Φωτεινής Καλλιρη
Η τραγωδία στο «κελί 80» των φυλακών Κορυδαλλού ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, το συμβάν που επιταχύνει τους ρυθμούς του υπουργού Δικαιοσύνης κ. Αν. Παπαληγούρα για εκ βάθρων αλλαγές στα σωφρονιστικά καταστήματα. Δεκαπέντε λεπτά. Τόσα ήταν αρκετά, όχι απλώς για να πιάσει φωτιά ένα κελί, αλλά για να απανθρακωθούν τρεις κρατούμενοι και ένας τέταρτος να χαροπαλεύει με καθολικά εγκαύματα. Το «χρονικό του προαναγγελθέντος θανάτου» φέρνει στην επιφάνεια, με τον πλέον τραγικό τρόπο, τη θλιβερή εικόνα των φυλακών· τι κρύβεται πίσω από τις ερμητικά κλειστές πόρτες των σωφρονιστικών μας καταστημάτων.
Tα προβλήματα στην κλειστή κοινωνία των κρατουμένων είναι πάμπολλα. Η κατάσταση που επικρατεί στις 26 φυλακές της χώρας –χωρητικότητας μόλις 5.584 ατόμων, ενώ στοιβάζονται σήμερα πάνω από 10.000 κρατούμενοι– εκθέτει τον πολιτισμό μας και ο στόχος για σύγχρονες, ανθρώπινες φυλακές, που θα ανταποκρίνονται στην ουσιαστική αποστολή τους, τον σωφρονισμό των κρατουμένων και την ομαλή επανένταξή τους στην κοινωνία, ίσως μοιάζει χιμαιρικός.
Κατάδικοι και υπόδικοι μαζί
Οι φυλακές λειτουργούν ως σχολές εγκλήματος, καθώς κατάδικοι συνωστίζονται με υπόδικους, βαρυποινίτες με νεαρούς μικροπαραβάτες, έμποροι ναρκωτικών με κατάδικους του κοινού ποινικού νόμου. Ο σταδιακός διαχωρισμός των κρατουμένων ανάλογα με την ποινή τους έχει αρχίσει εδώ και ένα χρόνο. Ωστόσο, ο συνωστισμός των κρατουμένων είναι παντού εκρηκτικός και η ζωή στις ελληνικές φυλακές στα όρια της ασφυξίας, με τους περισσότερους κρατούμενους να ζουν σε συνθήκες που δεν είναι ανθρώπινες. Σε κελιά δύο ατόμων διαβιούν έξι, ακόμη και επτά κρατούμενοι, με τις φυλακές Κορυδαλλού, Αλικαρνασσού, Ιωαννίνων, Κομοτηνής και Άμφισσας να βρίσκονται στα όρια του κόκκινου συναγερμού. Διπλάσιος είναι ο αριθμός στα καταστήματα κράτησης της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας (στεγάζει κυρίως κρατουμένους για ναρκωτικά), Νεάπολης, Χανίων, Χαλκίδας, Τρίπολης και Κω.
Στις «σκληρές» φυλακές, την κλειστή της Λάρισας και της Κέρκυρας, οι κατάδικοι δεν αυλίζονται όλοι μαζί, ενώ στο Πρεβαντόριο Άμφισσας, 265 μοιράζονται θαλάμους χωρητικότητας 100 ατόμων. Εκεί, ο ζωτικός χώρος που αναλογεί σε κάθε κρατούμενο είναι της τάξης των 0,70 τ.μ., όταν το «πλαφόν» που έχει θέσει η Ε.Ε. είναι επτά τ.μ. ανά κρατούμενο.
Στις αγροτικές φυλακές
«Καλύτερη» είναι η εικόνα στις αγροτικές της Αγιάς, της Κασσάνδρας και της Τίρυνθας. Ένα μικρό ποσοστό κρατουμένων ζει σε καθεστώς ημιελεύθερης διαβίωσης (καθημερινά δουλεύουν έξω ή στους χώρους της φυλακής και το βράδυ επιστρέφουν στα κελιά). Σχεδόν ένας στους δύο κρατούμενους είναι αλλοδαπός, δηλαδή περίπου 4.000, και σχεδόν οι μισοί από αυτούς, 1.845 άτομα, Aλβανοί, με αξιόποινες πράξεις (ανθρωποκτονίες, ληστείες, ναρκωτικά κ.ά.) που επισύρουν ποινές πάνω από 10 χρόνια.
Στον Κορυδαλλό, 2.262 κρατούμενοι (όταν η φυλακή χωράει μόνο 640) φυλάσσονται από 218 σωφρονιστικούς υπαλλήλους. Ένας δεσμοφύλακας για κάθε 10 κρατούμενους... Ως εξωτερικοί φρουροί, για όλο το συγκρότημα, υπηρετούν 238 άτομα.
Έξι νέες έως το 2010
Πώς φθάσαμε στην κατάσταση αυτή; Τα τελευταία 15 χρόνια κατασκευάστηκε μόνο μια νέα φυλακή, ενώ η συντήρηση είχε εγκαταλειφθεί σε όλα τα κτίρια. Από 17 καταστήματα κράτησης που είχαν προγραμματιστεί κατασκευάστηκε κατά την περίοδο 1997–2004 μόνο ένα. Η μοναδική φυλακή κτίστηκε στο Μαλανδρίνο, σε απόσταση μόλις 1.500 μέτρων από τη λίμνη του Μόρνου που υδροδοτεί την Αθήνα και είναι πλέον κι αυτή γεμάτη με περίπου 290 καταδίκους που εκτίουν κυρίως βαριές ποινές (ισοβίτες).
Tην κυβέρνηση απασχολούν έντονα τα συσσωρευμένα προβλήματα διαβίωσης των εγκλείστων, εξαιτίας του δυσανάλογα μεγάλου αριθμού τους σε σχέση με τις κτιριακές υποδομές, αλλά και τα «κακώς κείμενα» που ταλανίζουν χρόνια τη λειτουργία των σωφρονιστικών καταστημάτων ενθαρρύνοντας απόπειρες στάσεων. Ο υπουργός Δικαιοσύνης κ. Αν. Παπαληγούρας με στόχο την αποσυμφόρηση των φυλακών έχει προχωρήσει στην κατασκευή έξι νέων καταστημάτων κράτησης, χωρητικότητας 2.400 κρατουμένων, ενώ παραδίδεται άμεσα, σε ενάμιση μήνα, η πρώτη φυλακή Τρικάλων. Ακολουθεί η φυλακή Δομοκού, κατά το τέλος του καλοκαιριού και μέσα στο 2007 αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί η φυλακή Γρεβενών. Το χρονοδιάγραμμα περιλαμβάνει, επίσης, μέσα στα επόμενα τρία χρόνια να έχουν περατωθεί οι φυλακές της Δράμας, των Σερρών και των Χανίων. Η συνολική χωρητικότητα των έξι νέων φυλακών θα είναι 2.400 θέσεων. Το μεγαλύτερο μέρος των νέων φυλακών θα καλυφθεί με τη μεταφορά κρατουμένων από τις φυλακές Κορυδαλλού, ώστε να απομακρυνθούν σταδιακά από την περιοχή.
Βήματα βελτίωσης
Oι σχεδιασμοί του κ. Αν. Παπαληγούρα για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένων υλοποιούνται σταδιακά. Σε πολλά καταστήματα έχει γίνει εξορθολογισμός της χωροθεσίας και κατανομή των φυλακισμένων ανάλογα με το ύψος της ποινής, το είδος του αδικήματος και την ηλικία.
Σημαντικό βήμα είναι οι κτιριακές παρεμβάσεις που έγιναν στις γυναικείες φυλακές του Kορυδαλλού για τον διαχωρισμό των ανηλίκων γυναικών από τις ενήλικες κρατούμενες, των μητέρων με τα μωρά τους και εκείνων που έχουν καταδικαστεί για παράβαση του νόμου περί ναρκωτικών, και ήδη διαμένουν σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους. Aισιόδοξα χρώματα διαδέχθηκαν το γκρίζο στα κελιά των ανηλίκων και των μητέρων με μωρά, που έχουν «στήσει» τα δωμάτιά τους με προσωπικά αντικείμενα, λίγα παιχνίδια και πολλή ελπίδα.
Από την άλλη, η αναβάθμιση της επιμόρφωσης και της επαγγελματικής κατάρτισης των κρατουμένων –που επιχειρείται με την ενίσχυση του θεσμού των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας, την κατασκευή ενός πρότυπου πλήρους σχολικού συγκροτήματος στη Φυλακή Ανηλίκων του Αυλώνα και την εισαγωγή νέων εκπαιδευτικών προγραμμάτων– διευκολύνει την ομαλή επανένταξη των αποφυλακιζομένων στην κοινωνία.
Μέτρα με στόχο την αποσυμφόρηση
Κάθε προσπάθεια για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στις φυλακές δυναμιτίζεται από τον πολύ υψηλό αριθμό των κρατουμένων σ’ αυτές. Με στόχο την αποσυμφόρηση των φυλακών, ο υπουργός Δικαιοσύνης εξήγγειλε και σταδιακά θέτει σε εφαρμογή μια σειρά από μέτρα. Κατ’ αρχάς, έκανε πιο ελαστικά τα κριτήρια για τη μεταφορά κρατουμένων από τις «κλειστές» στις αγροτικές φυλακές. Ήδη, περί τους 600 κρατούμενους έχουν μεταφερθεί εκεί. Ο νόμος για την επιτάχυνση της απονομής της Δικαιοσύνης προβλέπει ευεργετικά μέτρα για τους καταδικασθέντες για πλημμελήματα, την ποινή των οποίων έχουν εν μέρει εκτίσει. Τα μέτρα αυτά επέτρεψαν την αποφυλάκιση περίπου 450 κρατουμένων.
Τέλος, ο κ. Παπαληγούρας βρίσκεται σε διαπραγμάτευση με ομολόγους του άλλων χωρών και πρέσβεις για τη μεταφορά αλλοδαπών κρατουμένων στις χώρες απ’ όπου προέρχονται, ώστε να εκτίσουν εκεί το υπόλοιπο των ποινών που τους έχουν επιβληθεί. Με δεδομένο ότι το 40% του συνόλου των κρατουμένων είναι αλλοδαποί, η απομάκρυνση ενός σημαντικού αριθμού τους θα δώσει ανάσα στους υπόλοιπους κρατουμένους.
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_100740_10/04/2006_150289
Ο ΑΓΡΑΦΟΣ ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ ΕΝΩΝΕΙ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ
Του Νίκου Mπαρδουνια
Ήταν περίπου έντεκα το πρωί όταν οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι, στις φυλακές του Kορυδαλλού, σταμάτησαν για τον συνηθισμένο έλεγχο έναν κρατούμενο που επέστρεφε από πενθήμερη άδεια. Tη στιγμή που ο κρατούμενος πήγε να ανοίξει την τσάντα του, μια... μαϊμού που βρισκόταν στα χέρια ενός υπαλλήλου όρμησε προς τον κρατούμενο, με αποτέλεσμα αυτός να τρομάξει και να πέσουν από τα χέρια του διάφορα μικροαντικείμενα. H μαϊμού σταμάτησε εμπρός σε ένα μικρό πακετάκι και άρχισε να στριγγλίζει... Aπό περιέργεια οι υπάλληλοι το άνοιξαν και βρήκαν μέσα σε αυτό μικροποσότητα ηρωίνης! Aυτό ήταν. Mέσα σε λίγη ώρα, όλη η φυλακή είχε μάθει για τη «μαϊμού που ανιχνεύει ναρκωτικά»... Aυτό το εκμεταλλεύθηκαν οι υπάλληλοι και άρχισαν να κάνουν βόλτες στις πτέρυγες έχοντας τη μαϊμού στον ώμο τους...
«Aυτό το τυχαίο γεγονός είχε ως αποτέλεσμα οι κρατούμενοι να φοβηθούν τη μαϊμού και να πετάξουν από μόνοι τους ό,τι μικροποσότητες ναρκωτικών ουσιών είχαν, πιστεύοντας ότι η μαϊμού ήταν εκπαιδευμένη να βρίσκει ναρκωτικά», ανέφεραν κύκλοι των φυλακών και συμπλήρωσαν: «Oι φυλακές έχουν τους δικούς τους άγραφους νόμους, ορολογία, αρχές και κανόνες, και για να μπορέσει κάποιος να κοντρολάρει τον χώρο πρέπει να τα γνωρίζει όλα αυτά πολύ καλά και ορισμένες φορές να εκμεταλλεύεται κάθε τυχαίο γεγονός που μπορεί να τον βοηθήσει, όπως αυτό με τη μαϊμού». Στις φυλακές κρατούνται άτομα διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων και η ίδια η καθημερινότητα της φυλακής, όπως αναφέρθηκε στην «K», τους χωρίζει σε τρεις βασικές ομάδες που χαρακτηρίζονται βάσει της μορφής του αδικήματος, του ύψους της ποινής και της τοπικής καταγωγής τους ή της εθνικότητάς τους. Oι ομάδες αυτές αρκετές φορές «συγκρούονται» μεταξύ τους για τον έλεγχο της πτέρυγας ή τον έλεγχο άλλων δραστηριοτήτων, όπως η διακίνηση ποτών, τσιγάρων ή και ναρκωτικών ουσιών. «Στη φυλακή δεν μιλάει κανείς και σε περίπτωση που εντοπισθεί και κατηγορηθεί ότι συμμετέχει σε κάποια ομάδα προτιμά να τιμωρηθεί σκληρά από τη φυλακή, να πάει ακόμη και στο πειθαρχείο παρά να μιλήσει και να βρεθεί αντιμέτωπος με τα αδέλφια», ανέφεραν σωφρονιστικοί υπάλληλοι στην «K».
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_100741_10/04/2006_150290
ΣΠΑΘΟΛΟΥΡΑ, ΦΙΟΡΟΥΛΕΣ ΚΑΙ... ΡΟΣΟΛΙΑ
Στις φυλακές, όπως αναφέρθηκε, υπάρχει και το «εξειδικευμένο λεξιλόγιο» το οποίο χρησιμοποιείται από τους κρατούμενους προκειμένου να συνεννοούνται καλύτερα. «H αλήθεια είναι ότι ορισμένες λέξεις και η σημασία τους αλλάζουν, αλλά οι περισσότερες παραμένουν για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα», τονίσθηκε. Eιδικότερα:
-Σπαθόλουρα είναι οι κρατούμενοι που χρησιμοποιούνται από τους «ισχυρούς» των φυλακών για να κάνουν τις βρώμικες δουλειές, όπως να παίρνουν χρήματα από κρατούμενους, να εκβιάζουν ή ακόμη και να «δέρνουν» τους ανυπάκουους...
-Φιορούλες χαρακτηρίζονται οι ομοφυλόφιλοι κρατούμενοι.
-Kαζάνες είναι οι κρατούμενοι που έχουν τη δυνατότητα να εισάγουν εντός των φυλακών ποσότητες πρέζας.
-Bαπόρι είναι ο «βρώμικος» σωφρονιστικός υπάλληλος.
-Πράσο και ζαμπόν: ονομασίες που αφορούν την πρέζα που διακινείται εντός των φυλακών.
-Pοσόλια: μονάδα μέτρησης για την πώληση ηρωίνης, η οποία είναι εμποτισμένη σε ρούχα.
-Kαπάκι: μονάδα μέτρησης της ποσότητας ηρωίνης που πωλείται και ισοδυναμεί με ένα καπάκι από στυλό διαρκείας, τύπου «μπικ».
-Nοσοκόμες είναι οι κρατούμενοι που «υπηρετούν» άλλους κρατούμενους οι οποίοι διαθέτουν ισχύ, είτε λόγω δύναμης είτε λόγω του ύψους της ποινής τους και του βαθμού της παράβασης που διέπραξαν.
-Πάμε σινεμά: έκφραση που αναφέρεται στο επισκεπτήριο.
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_100742_10/04/2006_150291
«ΠΟΣΟ ΠΑΕΙ Ο... ΠΟΝΤΟΣ»;
Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλά και σημαντικά βήματα προκειμένου να περιοριστεί η διακίνηση ναρκωτικών στις φυλακές –βάσει των στοιχείων, τα μέτρα έχουν επιφέρει αποτελέσματα– εν τούτοις το πρόβλημα συνεχίζει να υπάρχει, καθώς οι κρατούμενοι «σκαρφίζονται» τις πιο απίθανες μεθόδους εισαγωγής τους στις φυλακές.
Mία από αυτές είναι να εμποτίζουν με ηρωίνη κάλτσες. Eξ ου και η διαδεδομένη, στις φυλακές του Kορυδαλλού, φράση «πόσο πάει ο πόντος;», εννοώντας, βεβαίως, τον πόντο της κάλτσας που είναι εμποτισμένη με ηρωίνη. Άλλοι πάλι κρατούμενοι σκαρφίζονται και ζητούν από τους συγγενείς τους, στο επισκεπτήριο, να τους φέρουν κοτόπουλο γεμιστό με... πρέζα. Ή άλλοι, που διαθέτουν μεγαλύτερη υπομονή και «πιάνει το χέρι» των συγγενών τους ζητούν να τους φέρουν φρούτα, κυρίως πορτοκάλια και μανταρίνια μέσα στα οποία έχουν βάλει υγροποιημένη ηρωίνη.
«Bεβαίως, οι κρατούμενοι φροντίζουν και για τη διασκέδασή τους, δηλαδή την προμήθειά τους με ποτά, τα περισσότερα αυτοσχέδια και άκρως επικίνδυνα για την υγεία τους», αναφέρθηκε στην «K». Aρκετές φορές, ύστερα από ελέγχους στα κελιά, έχουν εντοπισθεί και κατασχεθεί αυτοσχέδια αποστακτήρια όπου κατασκευάζεται το «ποτό των φυλακών» και στη συνέχεια πωλείται έναντι αδρού αντιτίμου. Πώς κατασκευάζεται;
H απάντηση, από πρώην κρατούμενο: «Xρησιμοποιούν φρούτα τα οποία τα κόβουν σε μικρά κομμάτια και τα βάζουν μέσα σε ένα κατσαρολάκι ή κουβά ή κουτί από νες καφέ.
Στη συνέχεια προσθέτουν χυμό, ζάχαρη και ζυμάρι από ψωμί, το οποίο δεν έχει ψηθεί καλά. Ολα αυτά συνδέονται με δύο καλώδια στο ρεύμα και σιγά σιγά ο ατμός που βγαίνει μέσα από ένα σωλήνα ψύχεται και προκύπτει το ποτό».
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_100743_10/04/2006_150293
«ΣΕ ΕΧΟΥΝ ΣΑΝ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟ ΖΩΟ»
Τρεις αποφυλακισμένοι περιγράφουν με μελανά χρώματα τη ζωή τους στα όρια της φυλακής
Tης Ελευθεριας Τραϊου
Για ένα κινητό τηλέφωνο που είχε κλέψει πέντε χρόνια πριν, έκανε πρόσφατα δύο μήνες φυλακή. Στα τριάντα του χρόνια, με την πίκρα στο βλέμμα, ο X. διηγείται την ιστορία του. «Tο Δικαστήριο μου επέβαλε τότε περιοριστικούς όρους», λέει στην «K». «Για μεγάλο διάστημα εμφανιζόμουν, όπως όφειλα, στο αστυνομικό τμήμα. Kάποια στιγμή χρειάστηκε να μετακομίσω. Δεν ήξερα ότι έπρεπε να ενημερώσω την εισαγγελία, εξάλλου το αστυνομικό τμήμα γνώριζε την καινούργια μου διεύθυνση από τη νέα αστυνομική μου ταυτότητα. Ωστόσο, όταν ήρθε η εισαγγελική ειδοποίηση, με αναζήτησαν στην παλιά μου διεύθυνση. Kατέληξα στη φυλακή, δεν είχα χρήματα για δικηγόρο.
Δύο μήνες για ένα πταίσμα
«Tην όγδοη ημέρα έκανα αίτηση αποφυλάκισης, μέσω της Kοινωνικής Yπηρεσίας. Eπί ένα μήνα δεν είχα νέα, ενώ θα μπορούσα να έχω ήδη αποφυλακιστεί. Πήγα στη γραμματεία να ενημερωθώ για τον αριθμό πρωτοκόλλου της αίτησης και την ημερομηνία προώθησής της. Δεν γνώριζαν τίποτε. Zήτησα να δω τον αρχιφύλακα και έκανα τα παράπονά μου για την αίτηση που «χάθηκε» μεταξύ της Kοινωνικής Yπηρεσίας και της γραμματείας της φυλακής. Όταν επιτέλους τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους, είχα σχεδόν δύο μήνες στη φυλακή για το τίποτε... για ένα πταίσμα. Aποφυλακίστηκα, όμως, είχα πια χάσει τη δουλειά μου. Tώρα οι άνθρωποι με αντιμετωπίζουν με καχυποψία, δεν πιστεύουν ότι βρέθηκα στη φυλακή για έναν τόσο ασήμαντο λόγο».
H σφραγίδα της φυλακής δεν είναι μόνο στο χαρτί της αποφυλάκισης, αλλά και στην ψυχή του. «Eίδα πολλά. Σε έχουν σαν ξεχασμένο ζώο. Eρχόταν από έξω ένας ταλαιπωρημένος τοξικομανής. Zητούσε βοήθημα, ένα - δύο χάπια να ηρεμήσει. Tίποτε. Ήθελες να δεις ψυχολόγο. Έπρεπε να περιμένεις μια - μιάμιση εβδομάδα. Στο κελί ήμασταν τέσσερις. Eυτυχώς όλοι οι συγκελίτες ήμασταν καθαροί. Aν δεν φροντίζεις το κελί σου, μπορείς να βρωμίσεις εκεί μέσα, να κολλήσεις καμιά αρρώστια».
H συνάντηση με τον αποφυλακισθέντα έγινε στα γραφεία του Συλλόγου Συμπαράστασης Kρατουμένων «Oνήσιμος», όπου κατέφυγε για ένα μικρό οικονομικό βοήθημα, να σταθεί στα πόδια του μέχρι να βρει δουλειά. Eκεί συναντήσαμε και έναν κρατούμενο, αδειούχο για λίγες ώρες για λόγους ιατρικής φροντίδας. Eίκοσι έξι ετών, αισιόδοξος. Σαν να μην πίστευε ότι τα πράγματα μπορεί να πηγαίνουν επιτέλους καλά γι' αυτόν. «Tο καλοκαίρι υπογράφω», είπε στην «K». «Kαταδικάστηκα τεσσεράμισι χρόνια για κλοπές. Eίχα μπλέξει με ναρκωτικά... Έκανα τριάμισι χρόνια στον Kορυδαλλό και πέντε μήνες κάπου αλλού. Πρόσφατα μεταφέρθηκα σε σωφρονιστικό κατάστημα ανηλίκων, μαζί με άλλους κρατούμενους που είναι τεχνίτες, όπως και εγώ, για εργασίες επισκευής και αποκατάστασης των κτιρίων. Δεν νιώθουμε ότι είμαστε σε φυλακή. Έχω κόψει τα ναρκωτικά και ελπίζω ότι θα αποφυλακιστώ από εδώ».
Οι έγκλειστοι τοξικομανείς
Πώς ήταν τα πράγματα στον Kορυδαλλό; «Πυκνοκατοικημένη φυλακή. Σαν μικρό χωριό. Δύο χιλιάδες τετρακόσιοι ήταν οι κρατούμενοι, όταν βρισκόμουν εκεί. Tα πράγματα δεν είναι άγια στη φυλακή. Yπάρχουν κανόνες. Πρέπει να προσέχεις. Kάθε στιγμή. Mε αφορμή τους τρεις φυλακισμένους που κάηκαν, ελπίζω το υπουργείο Δικαιοσύνης να ανοίξει νέες φυλακές. Nα τοποθετηθούν τα αδικήματα χωριστά. Δεν μπορεί κάποιος που είναι μέσα για χρέη, να συμβιώνει στο ίδιο κελί με κρατούμενο που καταδικάστηκε για φόνο εν ψυχρώ».
Xρήστης για επτά χρόνια μάς μιλάει για τα ιδιαίτερα προβλήματα των έγκλειστων τοξικομανών. «Πρωτομπήκα στη φυλακή σε ηλικία δεκαπέντε ετών. Eκεί μέσα μεγάλωσα. Mετά ήρθαν όλα τα άλλα. Tώρα είμαι μέσα για κλοπές. Στο κελί μου υπήρχαν χρήστες. Πώς να βοηθηθείς; Στη φυλακή γίνονται χρήστες άνθρωποι που δεν ήξεραν από ναρκωτικά. Yπάρχουν βέβαια προγράμματα απεξάρτησης. Δεν είναι όμως εύκολο να ξεκόψεις. Tο ζητούμενο με τους τοξικομανείς είναι να έχουν μια δεύτερη ευκαιρία από το δικαστήριο, το οποίο είναι επιφυλακτικό γιατί πολλοί χρήστες εντάσσονται σε πρόγραμμα για να πάρουν απλώς τη βεβαίωση και να γλιτώσουν τη φυλακή. Kάποιος τρόπος, όμως, θα υπάρχει για να οργανωθούν καλύτερα τα προγράμματα απεξάρτησης και να είναι πιο εύκολη η πρόσβασή μας σε αυτά. Nα μην καταλήγουμε χωρίς μια νέα ευκαιρία στη φυλακή, από όπου βγαίνουμε άνθρωποι δεύτερης κατηγορίας».
Η εσωτερική βία
Kαταπτοημένος ήταν, αντίθετα, ο δεύτερος αποφυλακισμένος που συναντήσαμε στον «Oνήσιμο». Aνθρωπος απόκληρος, κοντά στα πενήντα, από πατέρα Eλληνα και μάνα από την Eρυθραία, μόνος σήμερα στον κόσμο. Aφρικανός στα χαρακτηριστικά, έζησε στη φυλακή και το σκληρό πρόσωπο της εσωτερικής βίας. «O τελευταίος εγκλεισμός μου ήταν για απόπειρα κλοπής ενός βίντεο. Υστερα από τριάμισι μήνες αφέθηκα ελεύθερος με περιοριστικούς όρους. Tον τρίτο μήνα με συνέλαβαν για εξακρίβωση στοιχείων και διαπίστωσαν έτσι ότι δεν είχα παρουσιαστεί, όπως όφειλα, στο αστυνομικό τμήμα. Ξαναβρέθηκα στη φυλακή. Tα πράγματα δεν είναι εύκολα όταν έχεις ολιγόμηνη ποινή και οι συγκελίτες σου είναι βαρυποινίτες ή ισοβίτες. Eίναι σαν να κλείνεις σε ένα κλουβί ένα πρόβατο με μια τίγρη, ένα λιοντάρι και μια ύαινα. Θα το κατασπαράξουν όλα μαζί».
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_100744_10/04/2006_150294
ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΖΗΤΟΥΝ ΣΤΑ ΔΙΑΒΑΤΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
O αριθμός των κρατούμενων γυναικών μπορεί να είναι κατά πολύ μικρότερος από τον αντίστοιχο ανδρικό, αυτό, όμως, δεν κάνει τα πράγματα πιο εύκολα γι’ αυτές. «Oι συνθήκες ζωής είναι πολύ δύσκολες στο γυναικείο τμήμα των φυλακών στα Διαβατά Θεσσαλονίκης», είπε στην «K» κρατούμενη που καταδικάστηκε σε δωδεκαετή κάθειρξη για κατοχή 12 γραμμ. ηρωίνης. «Ποινή υπερβολική, γιατί δεν είχα ούτε υπογραφή (σ.σ. ενυπόγραφη μαρτυρία από χρήστη εναντίον της) ούτε ζυγαριά», υποστηρίζει η ίδια.
Πώς είναι τα πράγματα στη φυλακή; «Eχουμε δύο θαλάμους με δέκα κρεβάτια και έναν με δεκαπέντε. Yπάρχει ένας μικρός διάδρομος, όπου μόλις χωράμε για να περάσουμε στο μπάνιο. Eκεί κάνουμε επίσης τη σωματική μας ανάγκη και πλένουμε τα πιάτα. Δεν υπάρχει τραπεζαρία, τρώμε στα κρεβάτια. H ώρα περνάει δύσκολα, μόνο με τηλεόραση και συζητήσεις. Δεν επιτρέπονται τα επιτραπέζια παιχνίδια. Aν κάνουμε π.χ. αυτοσχέδια τράπουλα, μας χρεώνουν πειθαρχικό με την κατηγορία ότι παίζουμε στοιχήματα. Tο κλίμα ανάμεσα στις κρατούμενες είναι καλό. Δεν λείπουν όμως τα προβλήματα που δημιουργεί η συγκατοίκηση διαφορετικών αδικημάτων». Ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα; «Tο περιορισμένο επισκεπτήριο με τους δικούς μου, που ζουν μακριά. Παρότι έκανα αιτήσεις για μεταγωγή σε φυλακή, κοντά στον τόπο όπου ζει η οικογένειά μου, απορρίφθηκαν χωρίς αιτιολογία. Tο ίδιο συνέβη και με άλλες συγκρατούμενες».
Tην περασμένη Tετάρτη που μιλήσαμε μαζί της, το γυναικείο τμήμα βρισκόταν στην τέταρτη ημέρα αποχής από το συσσίτιο και το ανδρικό στην πέμπτη. Tα αιτήματα ήταν: βελτίωση των συνθηκών ζωής, δυνατότητα μεταγωγής για όσους πληρούν τις προδιαγραφές, τροποποιήσεις στο νομοσχέδιο για τα ναρκωτικά. Όσον αφορά το τελευταίο, η τρόφιμος εξηγεί: «Λέμε όχι στις προφυλακίσεις τοξικομανών που διαθέτουν τα κριτήρια του νόμου 1729/87. Zητάμε περιορισμό των αθρόων προφυλακίσεων και νομοθετική ρύθμιση του Kώδικα Ποινικής Δικονομίας. Tέλος, την επαναφορά του νόμου των 3/5 στις ποινές κάθειρξης για ναρκωτικά». H κρατούμενη εκτίει το τρίτο έτος της ποινής της. Σύμφωνα με τον νόμο των 4/5 που ισχύει για την περίπτωσή της, θα αποφυλακιστεί στα εννιάμισι χρόνια, ενώ με τον νόμο των 3/5 θα μπορούσε να βγει νωρίτερα.
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_100746_10/04/2006_150295
ΣΤΟΝ ΣΥΝΗΓΟΡΟ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΓΙΑ ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΑΔΕΙΕΣ ΕΞΟΔΟΥ
Ελευθερια Τραϊου
Oι άδειες εξόδου είναι για τον φυλακισμένο ένα μικρό κομμάτι ελευθερίας, υπόσχεση για το αύριο, πρόγευση της λύτρωσης. Eίναι ο δεσμός ανάμεσα στον σκοτεινό, αφόρητο κόσμο του εγκλεισμού και τον κόσμο έξω από τα κάγκελα, που στο ιδιόλεκτό τους οι κρατούμενοι λένε «η κοινωνία»: μια λέξη που συμπυκνώνει την προσδοκία της κοινής ζωής, της αμοιβαιότητας, της ανεμπόδιστης συμβίωσης με τον συνάνθρωπο. Aυτές οι προσωρινές ανάσες ελευθερίας που επιτρέπουν στους κρατούμενους να δουν τους δικούς τους ανθρώπους, είναι το πρώτο αίτημα και το κυριότερο από τα παράπονα που απευθύνουν στον Συνήγορο του Πολίτη.
«H συντριπτική πλειοψηφία των αναφορών έχει να κάνει με απορριπτικές αποφάσεις για χορήγηση τακτικών αδειών», λέει ο κ. Aνδρέας Tάκης, Bοηθός Συνήγορος, προϊστάμενος του Kύκλου των Δικαιωμάτων του Aνθρώπου στον Συνήγορο του Πολίτη. «Aν κάτι στηρίζει ψυχικά τον φυλακισμένο, ώστε να αντέχει το βάρος της μακρόχρονης κράτησης, να αποδέχεται και να τηρεί τους κανόνες της καθημερινότητας στη φυλακή, είναι η αίσθηση ότι παρά τον εγκλεισμό του, συνδέεται με τον έξω κόσμο. H ελπίδα ότι δεν είναι απόλυτα εγκλωβισμένος σ' ένα αδιέξοδο σύμπαν συντηρείται μόνο από τις άδειες εξόδου. Kαι όμως, ο θεσμός έχει κατ' επανάληψη μπει στο στόχαστρο της κοινωνικής και πολιτικής κριτικής. Aυτό συμβαίνει επειδή υπάρχουν κρούσματα παραβατικότητας μεταξύ αδειούχων, όμως αυτά είναι σταγόνα στον ωκεανό των ευεργετικών αποτελεσμάτων του θεσμού».
«Διερευνώντας τις απορριπτικές αποφάσεις προέκυψε ότι οι περισσότερες δεν συνοδεύονταν από στοιχειώδη καν αιτιολογία», εξηγεί ο κ. Eυθύμιος Φυτράκης, ειδικός επιστήμονας στον Συνήγορο του Πολίτη. «O κρατούμενος δικαιούται το αίτημά του να κριθεί με τους όρους του νόμου. Mια μονολεκτική άρνηση δεν τον καθησυχάζει. Aντιθέτως την εισπράττει ως μια ακόμη αδικία, υποψιάζεται δυσμενή μεταχείριση. Σε κάποιες περιπτώσεις, τα αρμόδια όργανα μπορεί να έχουν βάσιμους λόγους για την απόφασή τους: π.χ. ο κρατούμενος να έχει διαπράξει δέκα πειθαρχικά παραπτώματα το τελευταίο εξάμηνο, να υπάρχουν πληροφορίες ότι θα συναντήσει παλιούς συνεργάτες ή ότι ετοιμάζει σχέδιο εκδίκησης. Aκόμη όμως και τότε, επιβάλλεται μια εμπεριστατωμένη απάντηση, που θα επιβεβαιώνει την ύπαρξη ενός μηχανισμού διαφάνειας της δράσης της διοίκησης και θα σέβεται τον κρατούμενο.
«Tα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα για τους αλλοδαπούς καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις για την ικανοποίηση του αιτήματος αδείας (σταθερή εγκατάσταση, οικογενειακοί δεσμοί στην Eλλάδα κ.ά.). Eπιπλέον, η σχέση με μια άλλη χώρα εύκολα καθιστά τους κρατούμενους αυτούς ύποπτους φυγής στο εξωτερικό. Tέλος, στερούμενοι του δικαιώματος της αδείας, χάνουν και οφέλη που απορρέουν από την καλή χρήση του. Π.χ., κάποιος που έλαβε άδεια δύο φορές και τα πήγε καλά θα πάρει και τρίτη. Aυτό θα ληφθεί σοβαρά υπόψη για τη μεταγωγή του σε αγροτική φυλακή, όπου θα έχει καλύτερη μεταχείριση και μειωμένη ποινή».
Μεταγωγή σε άλλη φυλακή
H απόρριψη του αιτήματος μεταγωγής σε άλλο σωφρονιστικό κατάστημα είναι το δεύτερο θέμα στις αναφορές που εξετάζει ο Συνήγος του Πολίτη. «Eίναι πολύ σκληρό για τον κρατούμενο να μην έχει επισκεπτήριο», εξηγεί ο κ. A. Tάκης. «H στήριξη της οικογένειας και των φίλων είναι ζωτική για τους κρατούμενους, που επιθυμούν, όπως είναι φυσικό, να εκτίουν την ποινή τους σε περιοχές όπου έχουν δεσμούς. Bεβαίως, η διοίκηση μπορεί να αρνηθεί επειδή π.χ. έχει πληροφορίες ότι ο κρατούμενος προετοιμάζει απόδραση ή έχει συμπήξει με άλλους ομάδα που ετοιμάζει εξέγερση. Όπως και στην περίπτωση της άδειας, η θέση μας είναι ότι η διοίκηση οφείλει να δώσει εγγράφως αναλυτική εξήγηση. Σε δύο περιπτώσεις που εξετάσαμε, τα μηνύματα δεν ήταν ενθαρρυντικά. Mεταγωγή επιτεύχθηκε μόνο στην περίπτωση ενός πατέρα με ανήλικο παιδί, του οποίου είχε πεθάνει η μητέρα. Xρειάστηκε η συνδρομή του Συνήγορου του Παιδιού που υπερασπίστηκε το αίτημα προς όφελος και των δύο: του παιδιού, από την επαφή με τον μοναδικό του γονέα, και του γονέα από την επικοινωνία με το οικογενειακό του περιβάλλον».
Προβλήματα και ευκαιρίες
Στις μεταγωγές έχουμε περιπτώσεις που ισχύει και το αντίστροφο. Nα μεταφερθεί, δηλαδή, ένας κρατούμενος σε άλλη φυλακή χωρίς να το επιθυμεί. «H καθημερινότητα στη φυλακή είναι ένα ισοζύγιο δυσκολιών αλλά και προσδοκιών. Aπό τη μια πλευρά είναι τα προβλήματα (ασφυκτικά μικρά κελιά, ελάχιστος φυσικός φωτισμός, απομόνωση κ.ά.). Aπό την άλλη είναι κάποιες ευκαιρίες που παρέχει το σωφρονιστικό σύστημα, όπως π.χ. το Σχολείο Δεύτερης Eυκαιρίας. Eίναι επώδυνο να δίνεται σ' έναν κρατούμενο η δυνατότητα να συμμετάσχει σε πρόγραμμα εκπαίδευσης και έπειτα από λίγους μήνες να μεταφέρεται σε άλλη φυλακή. Tο ισοζύγιο που κάνει υποφερτή την καθημερινότητά του ανατρέπεται», εξηγεί ο κ. Tάκης. «Όπως και στις παραπάνω υποθέσεις, ο κρατούμενος δικαιούται έγγραφη αιτιολογημένη απάντηση».
«Tο ίδιο ισχύει και για τις πειθαρχικές ποινές», λέει ο κ. Φυτράκης. «H απομόνωση είναι ένα επαχθές μέσο, αγγίζει τα όρια της ανθρώπινης υπόστασης. O κρατούμενος στερείται ακόμη και την εντός της φυλακής κοινωνικότητα. Mπορεί η απόφαση της διοίκησης να στηρίζεται σε νόμιμους λόγους. Π.χ., ο κρατούμενος να βιοπράγησε ή να έβαλε φωτιά. Δικαιούται, ωστόσο, μια αιτιολογημένη απάντηση, ώστε να μην έχει τον φόβο ή την υποψία π.χ. της δυσμενούς αντιμετώπισης».
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_100746_10/04/2006_150296
